Ի±նչ է կատարվում ՙԵրկրապահ՚-ում եւ ինչու

ՙԵրկրապահ՚ կամավորականների միությունում ի±նչ է կատարվում: Նախագահ, գեներալ Մանվել Գրիգորյանը պարզապես սեփական իմիջի բարձրացման գործընթաց է սկսել, երկրապահները նոր թիմ-թիմ են դարձել ու միության ներսում իշխանության են ձգտում: Բանն այն է, որ հայրենի իշխանությունները մասնատելով ԵԿՄ-ն, բանտարկելով Մյասնիկ Մալխասյանին` ԵԿՄ փոխնախագահ, կաթվածահար անելով ՙՈգու փորձություն՚ կամավորականների միությունը, որը ղեկավարում էին ԱԺ պատգամավորներ Սասուն Միքայելյանն ու Լեդի` Հակոբ Հակոբյանը, վերջնականապես լուծեցին երբեմնի զինված խմբավորումների դիմադրութունից ու ուժի դիրքերից ազատվելու խնդիրը: Եվ` ՀՀ պաշտպանության փոխնախարար Գագիկ Մելքոնյանին ազատելով էլ` կարծես կազմալուծել են Հատուկ գունդ կամավորականների միությունը, որը 90-ականների սկզբին իր մեջ միավորեց մասնավոր զինված ջոկատներին, և դրանով իսկ դրեց կանոնավոր բանակի հիմքը: Թեև` Հատուկ գնդի հրամանատարներն այսօր էլ շարունակում են ղեկավար դիրք զբաղեցնել Հայաստանի պաշտպանության, ոստիկանության և ազգային անվտանգության համակարգերում:

 
Թերևս` սկսենք երկրապահներից: Ինչո±ւ է շարունակ քանդվում այն և մինչև ե±րբ կամ հանուն ինչի: Բանն այն է, որ ղարաբաղյան պատերազմի ավարտից` 1994 թվականից հետո, երբ առաջին գծում մարտնչողները վերադարձան, տեսան, որ Հայաստանում արդեն խորհրդայինից ժառանգած հարստությունը մեջ-մեջ են արել ու հայտնվում են բիզնես տիրակալներ` ի դեմս այն ժամանակ ՀՀՇ-ի նախագահ Տեր Հուսիկ Լազարյանի, Դոդի Գագոների ու Լֆիկ Սամոների, Նեմեց Ռուբոների ու Ալրաղացի Լյովիկների: Արդյունքում` ընդվզումը կարծես անխուսափելի էր, ինչը կանխելու համար այնժամ ՀՀ պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանն արդեն 1998 թ.-ի սկզբին երկրապահներին ՙվերբովկա՚ արեց ու Ալբերտ Բազեյանի թեթև ձեռքով մտցրեց Հանրապետական կուսակցություն: Ով հարգում, ենթարկվում, կամ ակնկալիք ուներ Վազգեն Սարգսյանից մտավ Հանրապետական` կազմելով ՀՀԿ-ՙԵրկրապահ՚ թևը, որպեսզի հետո ապահովեին նաև Ռոբերտ Քոչարյանի` ՀՀ նախագահի ընտրությունն, իսկ 1999 թ. խորհրդարանական ընտրությունները, երբ Վազգեն Սարգսյանը միանալով 1998 թ. նախագահական ընտրություններում Ռ. Քոչարյանին պարտված Կարեն Դեմիրճյանին, ստեղծեց ՙՄիասնություն՚ դաշինքը: Ու Սպարապետը դարձավ` ՀՀ վարչապետ:
Մինչդեռ` բուն ՙԵրկրապահ՚-ում փորձում էին իշխանության հասնել նրանք, ովքեր երբևէ չէին եղել սահմանի, պատերազմի առաջին գծում և վառոդի հոտը չէին զգացել: Եվ ահա այդ ժամանակ էր, որ թերևս լավագույն թեկնածու գտնվեց` ի դեմս Մանվել Գրիգորյանի` այնժամ ՊՆ փոխնախարար: Նա պիտի այնպես աներ, որ ԵԿՄ վարչության անդամ չդառնան չկռված մարդիկ: Դա ինչ որ չափով նրան հաջողվեց, սակայն մյուս ձեռքով նա էլ ՙԵրկրապահ՚-ում ստեղծեց էջմիածնեցիների կլանը, ովքեր պիտի հակակշռեին կամ ուժերը հավասարակշռեին ՙվերբովկա՚ արված ՙԵրկրապահ՚-ՀՀԿ-ականների հետ: Մանվել Գրիգորյանի թիմակիցներն էին գեներալ Սեյրան Սարոյանն ու Գագիկ Մելքոնյանը, ավելի ուշ ՀՀ պաշտպանության նախարար դարձած գեներալ-լեյտենանտ Վաղարշակ Հարությունյանը: Նրանք էլ սկսեցին յուրովի մաքրել ՙԵրկրապահ՚-ը, ով իրենց դեմ էր, ուրեմն` ԵԿՄ-ից դուրս պիտի լիներ, որի արդյունքում էլ` ԵԿՄ-ից առանձնացան և Վազգեն Սարգսյանի գրքի վերնագրի հանգվույն ՙՈգու փորձություն՚ կազմակերպությունը ստեղծեցին Սասուն Միքայելյանը, Հակոբ Հակոբյանը, Հովսեփ Հովսեփյանն ու այլք: Դա չկանգնեցրեց ՙԵրկրապահ՚-ների պառակտումը: Այնտեղ շարունակում էին ՙպոչ խաղացնել՚ մարդիկ, ովքեր ինչպես վերը նշեցինք, վառոդի հոտ չէին զգացել, սակայն ԱԺ պատգամավոր ընտրվելով կամ երկու մորից կաթ ծծելով` և’ Վազգեն Սարգսյանից, և’ Մանվել Գրիգորյանից, երբեմն խոսքի իրավունք էին ստանում: Ահա նրանցից էին Մյասնիկ Մալխասյանն ու Հովհաննես Հարությունյանը` ՙ26-ի Հովոն՚: Այդպիսիք շատ կային, սակայն կարկառունները թերևս նրանք էին, ովքեր էլ ավելի ուշ` 2008 թ. Մարտի 1-ից առաջ կամ հետո դարձան քաղբանտարկյալ և դրանով իսկ փոքր-ինչ կարողացան փրկել իրենց դեմքը: Անգամ շատ հավաստի աղբյուրները պնդում են, թե ՙ26-ի Հովո՚-յին Մանվել Գրիգորյանն է խորհուրդ տվել վաղաժամ բանտարկվել, որպեսզի հետո այլ խնդիրներ չունենա և որքան էլ` ցավալի է, դրանում կարծես ճշմարտության հատիկ կա, որովհետև, ասենք, Երևանի քաղաքապետի ընտրություններում նրա քույրը, երբ Հովոն ձերբակալված էր, բացահայտ աշխատում էր Չոռնի` Գագիկ Բեգլարյանի օգտին:
Մյասնիկ Մալխասյանին հարցրեցինք, թե ի±նչ է կատարվում ՙԵրկրապահ՚-ում: ՙՏեղյակ չեմ, բացարձակ տեղյակ չեմ՚,- պատասխանեց նա: Ազատվելուց հետո ԵԿՄ չեք գնացե±լ. ՙՈ’չ՚: ՙԵրկրապահ՚-ի համագումարը ե±րբ է լինելու` ՙՏեղյակ չեմ՚:
Հովհաննես Հարությունյանին հարցրեցինք, թե ի±նչ է կատարվում ՙԵրկրապահ՚-ում: ՙՆորմալ, ի±նչ կա որ՚,- պատասխանեց նա: Անցած տարի այդպես էլ ԵԿՄ հերթական համագումարը չկայացավ, պատճառը կասե±ք. ՙԱնցած տարի բանտարկված էի, տեղեկություններ չունեմ, բայց հիմա ազատության մեջ եմ ու կանենք, էլի՚: Բայց ԵԿՄ-ում կարծես նոր թիմեր են ի հայտ գալիս, տեղյա±կ եք. ՙԻնչ որ մեկը երևի սկսել է նոր սադրանքներ գործել՚:
Թերևս` երկրապահների ամենամեծ դժգոհությունն իրենց նախագահ, գեներալ Մանվել Գրիգորյանից այն բանում է, որ 2008 թ. փետրվարի 20-ից 28-ը Ազատության հրապարակում անընդմեջ հանրահավաքների ժամանակ Համաժողովրդական շարժման առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն առաջարկում էր վանկարկել ՙՄան-վե’լ՚, ՙՄան-վե’լ՚, իսկ վերջինս ըստ շրջանառվող լուրերի խոստացել էր բանակի կամ ոստիկանության հետ դիմադրության դեպքում կանգնել երկու թևերի մեջտեղում և արյունահեղություն թույլ չտալ, մինչդեռ` Մարտի 1-ի լույս 2-ի գիշերը նա այդպես էլ չհայտնվեց Երևանի քաղաքապետարանին հարող հրապարակում կամ Լեոյի փողոցում, որտեղ հիմնական արյունահեղությունն է տեղի ունեցել: Իսկ ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Գագիկ Ջհանգիրյանը ձերբակալվեց Մանվել Գրիգորյանի հետ Էջմիածնում բանակցություններից վերադառնալու ճանապարհին, ավելի ուշ` կարծեմ նրա մայրիկի թաղման ժամանակ տանից վռնդել էր գեներալ Մանվելին:
Ընդանրապես` ըստ շարքային երկրապահների բնորոշման, Մանվել Գրիգորյանի պահվածքի, վարած քաղաքականության և շարժուձևի մեջ մեծ հետք է թողել Կոշի գաղութում խորհրդային տարիներին անցկացրած ժամանակահատվածում ստացած դաստիարակությունը: Նրա համար, ինչպես ժամանակին ՀՀՇ-ում, մի սկզբունք կա. ՙԻմ հետ ես, ԵԿՄ-ում ես, ուրեմն` լավ է, իմ հետ չես, ուրեմն` թշնամիս ես՚: Արդյունքում` շատ երկրապահներ այլևս մուտք չունեն ՙԵրկրապահ՚ կամավորականների միություն: Շարունակելով կոշիգաղության քաղաքականությունը, գեներալ Մանվելը ոչ մի բանի առջև կանգ չառավ որդուն` Կարեն Գրիգորյանին Էջմիածնի քաղաքապետ դարձնելու ճանապարհին, իսկ հիմա, երբ ղարաբաղյան թեման կրկին առօրյական է դարձել, նա իր շուրջը հավաքելով դաշնակցական Արթուր Աղաբեկյանին ու էլի ոմանց` սկսել է այցելել Ղարաբաղի այն տարածքները, որտեղ իսկապես մարտնչել է նա` էջմիածնեցի իր զինակիցներով:
Իսկ Հանրապետական դարձած երբեմնի երկրապահները մոռացել են իրենց անցյալն ու իշխանության մեջ հաճույք ստանալով ու կույս ձևանալով շարունակում են օգտվել կերակրատաշտից ու չգիտակցել, որ ժամանակին մինչև ուսերը ավազի մեջ թաղվելով ու Սպարապետ Վազգեն Սարգսյանին վերև բարձրացնելով իրենք հասկացողների համար այլևս դադարել են ինքնուրույն ու գիտակից անհատ կոչվելուց, եթե իհարկե, երբևէ այդպիսին համարվել են:
Անացած տարի ՙԵրկրապահ՚ կամավորականների միությունը հերթական համագումարը չհրավիրեց, որովհետև իշխանությունները դա թույլ չտվեցին: Հիմա` կրկին վերակենդանացման նշաններ է ցույց տալիս, ինչո±ւ: Գուցե Սերժ Սարգսյանը հասկացել է, որ ավելի հեշտ է պատերազմի ճանապարհ անցած, ոչ պրագմատիկ անհատներին հաղթանակի հովերով ղեկավարելը, քան նրանց այն հատվածին, ովքեր ի դեմս ՀՀԿ անդամ լինելու մտել են քաղաքականության մեջ ու ավելի շատ բան են սկսել հասկանալ ու ավելի մեծ պահանջներ են դնում իր առաջ: Վերջապես` ՀՀԿ-ն դարձել է մոնստր ու կլանային մի կառույց, որտեղ նախկիններն ու ներկաները իրար չհանդուրժելով ենթարկվում են ՙպապային՚ մինչև այն պահը, երբ ինքն էլ հայտնի ուժերի ճնշման ներքո հրաժարական կտա: Պարզվում է, Սերժ Սարգսյանին բացի փեսու` Միշիկի ղեկավարած ՄԻԱԿ կուսակցությունից իր հետ պատերազմի ճանապարհ անցած ու հանրապետության կերտման գործում ավանդ ունեցողների թիմ է պետք: Թերևս` այս անգամ էլ պատերազմի բովով անցածներն ու ասֆալտի ֆիդայիներն` ինչպես թացն ու չորը, կխառնվեն իրար ու կեփվեն միևնույն կաթսայում, ինչն էլ` կլինի ՙԵրկրապահ՚ կամավորականների միության վախճանը ու մարտնչած գեներալ Մանվել Գրիգորյանի քաղաքական ինքնասպանությունը: