Հոկտեմբերյան քաղաքում, էլ Արմավիր չենք գրում, որովհետև բնակիչներն իրենք իրենց չեն ուզում նույնացնել քաղաքի հարևան գյուղի գյուղացիների կամ` Ռոստովի Արմավիր քաղաքում ապրողների հետ, մարդկանց կյանքն առավել ուրախ ու զվարթ չէ, քան նախալեռնային կամ լեռնային բնակավայրերում, թեկուզ` մարզկենտրոններում: Չարքաշ կյանքով մի երկու կոպեկ են աշխատում, տղամարդիկ հիմնականում արտագնա աշխատանքի են մեկնում ու երեխաների դաստիարակությունն ու տան կենցաղը, նիստուկացը մնում է կանանց փխրուն ուսերին:
Ի±նչ փխրունի մասին ա խոսքը, էսօրվա կանայք տղամարդկանցից էլ պինդ են: Իրենք հա’մ կին են, հա’մ տղամարդ: Սա~ղ տան հոգսն իրենց վզին ա, էլի’: Ըհը’ ես` տղեքս, փեսես Ռուսաստան` խոպան են գնացել, հարսս, թոռներս մնացել են` չգիտեն ինձ թողան գնա±ն, թե` ի±նչ անեն: Նույն ձևի էլ աղջկաս տունն են մնացել, ինքն ու սկեսուրը՚,- զրույցն այսպես սկսցեց վարպետ Օնիկը: Միևնույն հարկի տակ էին հավաքվել մեր ընթերցողներից տարբեր տարիքի տղամարդիկ` 40 - 65 տարեկան: Հրավիրել էին Արմավիր, մենք էլ առիթն օգտագործեցինք նաև մարզպետի հետ զրուցելու համար /Տես` նախորդ համարում - Ժ.Մ./: Նրանք դժգոհ էին ՙքաղաքի անտեր վիճակից, երկրի անկարգուկանոն պայմաններից, անհույս ու անմխիթարական, անկիրթ հարաբերություններից, սոցիալական անհավասարությունից՚. ՙՀենա`, մեկը Նահոն` /Նահապետ Գևորգյան` ՀՀԿ-ական ԱԺ պատգամավոր - Ժ. Մ./ ապակյա տարաների գործարանը սեփականաշնորհեց, քանդեց, տեղը գազալցակայան ա սարքել, մեջն ի±նչ, ո±վ ա տերը: Ինքը հանցագործ, իրանից վերև սա~ղ իշխանությունը հանցագործ, մեկին կարա±ս մի բան ասես: Կամ նույն ձևի Կանսերվի գործարանը` բա ափսոս չէ±ր: Հսկա գործարանները գետնին են հավասարացրել ու հիմա դեռ ասում են` մտածում ենք աշխատատեղերի ստեղծման մասին՚,- ասաց Վարո` Վարազդատ Ավետիսյանը: Նրանք բազմաթիվ օրինակներ բերեցին նաև ՙՄապ՚-ի Ալիկ Պետրոսյանի /ևս ԱԺ պատգամավոր` ՀՀԿ-ական - Ժ. Մ./ անօրինականություններից: Արդեն կարծես ծեծված պատմությունը պատմեցին, թե ինչպիսի ջանասիրությամբ նա Բամբակաշատ գյուղը ցանկանում էր վերանվանել իր հոր անունով` Մակարավան ու ՙվերջին պահին Կառավարությունում հասկացան, որ էդ շառլատանին, որ Սևակի ու Մարտիրոս Սարյանի անունն ու պատիվն ա կեղծում, ըտենց բան չի կարելի թույլ տալ, իրա համար շատ կըլնի: Թե ասա քո հերն ի±նչ ա, որ իրա անունով էլ գյուղ ըլնի՚: Վերջին համարձակ մտքերը տիկին Նվարդինն են: Նա ազգանունը չէր ուզում ասել, սակայն հետագա զրույցներից պարզ դարձավ, որ ժամանակին սովխոզի դիրեկտոր, թե տեղակալ է ու ղեկավարման ոլորտում բազմավաստակ ընկեր /առաջ բոլորն ընկերն էին, էշին էին պարոն ասում - Ժ. Մ./ Ղուկասյանն է: Թեև` ինքներս չէինք ճանաչում, որակավորեցին. ՙԵրիտասարդ եք, դրանից ա ...՚:
Տանտիկնոջ առանց այն էլ հոգսաշատ, ծանրաբեռնված ու այդքան մարդ նեղլիկ բնակարանում տեղավորած օրը չփչացնելու, մանավանդ, որ ինքն առանձնապես հետաքրքրված չէր` ո’չ քաղաքականությամբ, ո’չ հասարակական գործերով ու նիստուկացով, լրացուցիչ բեռ չդառնալու համար, սուրճ խմեցինք, պատրաստվում էինք հրաժեշտ տալ գլխից - տակից խոսող, թեմայից թեմա շուտասելուկի պես անցնող մթնոլորտից, սակայն նկատելի էր տան ավագի` վարպետ Օնիկի ասելիքի ինքնապահանջը. ՙԼսե’ք, է~, մեր ժամանակ, որ մարդը մեռնում էր, կամ հեռը տնից մի դժբախտ դեպք էր պատահում, երեխաներին կինն էր մեծացնում, ասում էին` սրանք ժիր, բայց հոգեպես մի քիչ թույլ են: Էդ անհեր մնացած երեխաներն, էլի~: Հիմա, որ տաղամարդիկ, էդ թվում իմ տղերքն ու փեսես սաղ - սաղ մի քանի ամիս են իրանց բալեքին տեսնում, ասում եմ` սրանք ի±նչ տաղամարդ պիտի դառնան, վաղն ի±նչ զինվոր պիտի լինեն: Իրանց արևը կծեմ, գժի պես սիրում եմ, բայց դե ո±վ կուզեր, բալա ջան, որ ըսենց բան լիներ: Ամեն մեկը մի սար` Անդրանիկս, Սարգիսս, Մհերս, Անժելաս ու Անիս, բա էս էրեխեքը մեղք չե±ն: Բա էս երկրի իշխանություններն ու օլիգարխ են ասում, ինչ զարհմար են ասում, ո±նց են գլուխները հանգիստ բարձին դնում - քնում, երբ էսքան մարդ կարոտով ա ապրում, երեխաներն առանց հայր են մեծանում՚,- հրաժեշտից առաջ միևնույն է իրենն ասեց հյուրընկալ Օնիկը:
Տանտիկնոջ առանց այն էլ հոգսաշատ, ծանրաբեռնված ու այդքան մարդ նեղլիկ բնակարանում տեղավորած օրը չփչացնելու, մանավանդ, որ ինքն առանձնապես հետաքրքրված չէր` ո’չ քաղաքականությամբ, ո’չ հասարակական գործերով ու նիստուկացով, լրացուցիչ բեռ չդառնալու համար, սուրճ խմեցինք, պատրաստվում էինք հրաժեշտ տալ գլխից - տակից խոսող, թեմայից թեմա շուտասելուկի պես անցնող մթնոլորտից, սակայն նկատելի էր տան ավագի` վարպետ Օնիկի ասելիքի ինքնապահանջը. ՙԼսե’ք, է~, մեր ժամանակ, որ մարդը մեռնում էր, կամ հեռը տնից մի դժբախտ դեպք էր պատահում, երեխաներին կինն էր մեծացնում, ասում էին` սրանք ժիր, բայց հոգեպես մի քիչ թույլ են: Էդ անհեր մնացած երեխաներն, էլի~: Հիմա, որ տաղամարդիկ, էդ թվում իմ տղերքն ու փեսես սաղ - սաղ մի քանի ամիս են իրանց բալեքին տեսնում, ասում եմ` սրանք ի±նչ տաղամարդ պիտի դառնան, վաղն ի±նչ զինվոր պիտի լինեն: Իրանց արևը կծեմ, գժի պես սիրում եմ, բայց դե ո±վ կուզեր, բալա ջան, որ ըսենց բան լիներ: Ամեն մեկը մի սար` Անդրանիկս, Սարգիսս, Մհերս, Անժելաս ու Անիս, բա էս էրեխեքը մեղք չե±ն: Բա էս երկրի իշխանություններն ու օլիգարխ են ասում, ինչ զարհմար են ասում, ո±նց են գլուխները հանգիստ բարձին դնում - քնում, երբ էսքան մարդ կարոտով ա ապրում, երեխաներն առանց հայր են մեծանում՚,- հրաժեշտից առաջ միևնույն է իրենն ասեց հյուրընկալ Օնիկը:
No comments:
Post a Comment