Ինչպես հանրապետության մյուս մարզկենտրոններ` մարզպետերի հետ հարցազրույցների համար մեկնելիս, այնպես էլ` Վայոց ձորի մարզկենտրոն Եղեգնաձորում մինչ հարցազրույցն ու դրանից հետո` մինչև ուշ գիշեր, զրուցեցինք քաղաքացիների հետ: Հետաքրքիր էր, թե նախալեռնային այս մարզի բնակիչներն ինչպե±ս են արձագանքում հանրապետության քաղաքական անցուդարձին, ինչպե±ս են վերաբերվում մարզիշխանություններին, ընդհանրապես` ինչպե±ս են ապրում մերօրյա դժվարին սոցիալ - տնտեսական պայմաններում, արտագաղթն ի±նչ ծավալներ է ընդգրկում այս քաղաքում:
Սկզբում տպավորություն էր, թե այդպես էլ չի հաջողվելու հետաքրքիր նյութ անել, որովհետև խուսափում էին ձայնագրիչներով զրույցներից կամ պատասխանում էին կցկտուր: Տարակուսանքով, այնուհանդերձ, խմբագրի խորհրդով փոխեցինք հարցադրումների ձևն ու բնույթն ու կարծես ստացվեց: Նախալեռնային այս բնակչությունը համեմատաբար մեղմ հարցադրմանը պատասխանելով է ներքաշվում լուրջ զրույցների մեջ, բայց որ ինչպես իրենք են ասում. ՙդանակը ոսկորներիս հասավ` էլ պրծա~վ, վայը տվել, տարել ա էս իշխանություններին ...՚:
Առաջին բռնկումներին հանդիպեցինք ճանապարհից ցածր աղբյուրի մոտ կանգնած երկու տղամարդկանց հետ: Հասուն տարիքի երկուսից մեկն, ով այդպես էլ վախեցավ ներկայանալ. ՙԱրի’, արա արի’՚ էր հորդորում մյուսին` Գրիշա Կունջուլյանին, ով սակայն հային ու լեռնեցուն հատուկ ճշմարտացիությամբ ու սկզբունքայնությամբ հետաքրքրվեց ու սիրով զրույցի բռնվեց մեզ հետ: Քաղաքական դաշտում նրա համար էլ ՙՍողուններ են` սկսած Արթուր Բաղդասարյանից, վերջացրած` Լևոն Տեր-Պետրոսյանով ...՚: Ինչո±ւ, ՙորովհետև սաղն էլ մի սանրի կտավ են, իրար բերան թքած նույն խաղն են խաղում: Մի բան էլ ա անիլ չեն, մենակ սուտ - սուտ խոսում են, համաձայն չե±ք ինձ հետ ...՚: Հետո` օրինակներ էլ թվարկեց, որոնք իհարկե, մասամբ էին համոզիչ: Գրիշա Կունջուլյանին հարցրեցինք նաև, թե ինչպե±ս է վերաբերվում մարզի իշխանություններին, մի բանով օգնո±ւմ են, ինչպե±ս են իրենք ապրում, զավակները տեղո±ւմ են. ՙԴե մարզպետի համար ի±նչ ասեմ, սուտ մարդ ա, էլի: Նրա միջին ի±նչ կա, տո’ ձեռի±ն ինչ կա, որ ինչ անի: Ասում են Երևանում մեծ - մեծ բիզնեսներ ունի, դա ես չգիտեմ, բայց ստեղ էրկու լագոտ - լուգուտի հետևից քցած ֆռֆռում ա, թե տեսեք - տեսեք մարզպետ եմ: Յանըմ ի±նչ` կարաք ասեք: Ստեղի իշխանն ի±նչ ա իրենից ներկայացնում, եթե սաղ երկիրը թշվառության ու անտերության մեջ ա, նա ի±նչ անի: Տղերքիս կարա± Ռուսաստանի քուչեքից տուն բերի: Իրենց չբերի, է~, նորմալ վիճակ ստեղծի, որ գործ ըլնի, տուն պահել ըլնի, վեր կենան գան: Սաղ ծախին, կերան` շուն - շան որդիք, հիմի նստել իշխանություն են խաղում: Յանըմ ի±նչ ...՚: Այնուամենայնիվ` Սաքոյի ՙԱրի’, արի’՚-ն քաշեց, տարավ Գրիշա Կունջուլյանին:
Քիչ վերև, հրապարականման մի հատվածում էլի տղամարդիկ էին խմբված, կանայք դպրոցից երեխաներին տուն էին տանում: Նրանցից երկուսը` Անժելա Մաթոսյանն ու Վարդանուշ Սամվելյանը կարճ նկատեցին, թե. ՙՈչ մեկից էլ հույս չունենք, ոչ մի ակնկալիք էլ` չունենք: Մեր ամուսինները դրսում աշխատում են, ուղարկում, մենք էլ` յոլա ենք գնում, տեսնում եք, էլի ...՚,- երեխաների արտաքին` ոչ այնքան շքեղ հագուկապը ցուցելով ներողամտությամբ հեռացան:
Տղամարդկանց մոտ հետաքրքություն առաջացավ ու զրույցն ստացվեց. ՙՈ±նց պիտի ապրենք էս տեսակ իշխանությունների ձեռին: Պեսոկը թանկացնում են` ձեն հանող չկա, աշխատանք չկա` մտածող չկա: Էս Բագրատյանից ի±նչ սպասենք, կարա±, թող մի քանի քոռ կոպեկ էն Գագիկ Ծառուկյանից բերի, բաժանի, գոնե մի քանի ձեն տանի, ինքն էլ մարզպետ մնա, յոլա գնա: Ըստեղ ոչ մենակ ՀՀՇ-ն ու ՀՀԿ-ն իրար հետ յոլա չեն գնում, այ մարդ, էս Գագիկի կուսակցությունն ու ՀՀԿ-ն էլ իրար հետ լուրջ պրոբլեմներ ունեն, թուր ու թվանք են: Մինը մեկի տակն ա քանդում, պադմոժկա ա տալի: Ի±նչ են ուզում իրարից, չես հասկանում՚,- բնորոշեց Համբարձում Խալաթյանը: ՙԱյ տղա, մի կերակրամանի կապած` ոնց որ սարի անասուն, էլի իրար քացի են տալի: Հըլը դրանց հետ մի քիչ մոտիկ - մոտիկ արա±` սիրտդ կխառնի: Նշանակել են մարզպետ, սաղ կյանքը էն վայքեցի Սամվելից աբիժնիկ, սաղ կյանքը էդ քվեարկության զիբիլների մեջ թաթախված ու մեջն էլ բան չկա, նա ի±նչ պիտի անի, ի±նչ մարզ պիտի ղեկավարի, գործարան կարա± բացի ...՚,- եզրակացրեց հարևանությամբ կանգնած, սակայն ներկայանալու հարցում երկմտող, շրջապատի թասիբին ու մեր պնդմանը տեղի տվող Փափազ Եդիգարյանը:
Ժամն արդեն մոտենում էր, խմբագիրը գնաց մարզպետարան` Սերգեյ Բագրատյանի հետ հանդիպման, հորդորեց մենք էլ մի քիչ ձախ փողոցով շրջենք ու ժամանակին Երևան վերադառնանք: Բնակիչներից ոմանք էլ` մարզպետարանից ոմն ֆինբաժնի պետ ոմն Ռազմիկին էին ճանաչում ու իբրև ՙլավ մարդ՚ որակում, բայց մեր հարցերի կոնտեքստից դուրս էր: Որոշեցինք բակերը մտնել, գուցե նարդի խաղացողների հանդիպենք: Արդյունքում` հետաքրքիր կանանց հանդիպեցինք, մեկը` Աղախանյան, մյուսն` Ավագյան, երրորդը` Թովմասյան, մենք էլ, որ զրույցն ստացվի, էլ չպնդեցինք. ՙԴե, ի±նչ ասենք, մանկավարժներ ենք, դպրոցից հետո` հոգնած: Քաղաքականությունով չենք հետաքրքրվում, որովհետև դա սուտ ա, ու Հայաստանի համար ոչ որոշիչ երևույթ ենք համարում՚,- բոլորի անունից փորձեց գրագետ խոսել Աղախանյանը, մյուսները գլխով էին անում,- ՙԴե, մարզպետի համար էլ ի±նչ ասենք, նա իր համար, մենք` մեր: Էսքան ժամանակ չենք տեսել, չգիտենք էլ, թե իրենից ինչ ա ներկայացնում, գոնե գրագետ խոսել գիտի±, գործից հասկանո±ւմ ա, եթե հա~, էլի լավ ա, լա’վ՚,- բնորոշեց Նունուֆարն, ում ընկերուհիները կարծես Նունե Ավագյան էին ասում: Թովմասյանն էլ թե` ՙԱպրելակերպը` ոչինչ, հարմարացնում ենք: Հիմա ուսուցիչներիս աշխատավարձերը հարմար է, բայց որ տեսնում, լսում ենք, թե ինչպես տեղի քոլեջը նույնատիպ մասնագետներին Երևանից է բերում ու ավելի բարձր վճարում, վրդովվում ենք, բայց թե ի±նչ անենք: Մարզպետը կարո±ղ է օգնել: Սա է մեր հարազատ քաղաքը, քանի~ տարի այստեղ ենք ապրում, յոլա ենք գնում, հանրապետության իշխանությունները մի քիչ մտածում են, կառավարությունում հասկանում են, որ հեռավոր շրջաններին պիտի ավելի լավ նայեն, ապա թող ժամանակին բարձր լեռնային կար, դա վերականգնեն, էլի շնորհակալ կլինենք: Իսկ մարզպետն ի±նչ կարող է անել: Նա համեմատաբար նոր է, դեռ պիտի աճի ...՚:
Գեղամ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ; Մեսրոպ ՄԱԼԽԱՍՅԱՆ
Խմբագրի կողմից. Սերգեյ Բագրատյանի հետ հարցազրույցը ուշ ժամի ավարտեցինք: Չնայած հետմիջօրեին պայմանավորվածությանը, նա` իր բնորոշմամբ, մարզպետարանի մշակույթի բաժնին կից ՙՆախադու՚-ում գործընկերների հետ Հայաստանի Անկախության 20-ամյակն էր նշում` որոշել էին 20 բաժակ օղի խմել, որի վերջնամասին, իհարկե, մասնակից դարձրին նաև ինձ, որից հետո միայն կայացավ մեր զրույցը: Արդյունքում` Երևան - Մեղրի մայրուղում այդ ժամին մայրաքաղաք հասնելու անհնարինության պատճառով` գիշերեցինք պատահական եղեգնաձորցիներից մեկի տանը, որտեղ էլ` հարևանների ներգրավվածությամբ, զրուցեցինք աշխարհքից, մարզից, մարզպետից, հոգսերից: Առավոտ վաղ` վերադարձանք Երևան: Այդ զրույցների մասին` հաջորդիվ ...
Առաջին բռնկումներին հանդիպեցինք ճանապարհից ցածր աղբյուրի մոտ կանգնած երկու տղամարդկանց հետ: Հասուն տարիքի երկուսից մեկն, ով այդպես էլ վախեցավ ներկայանալ. ՙԱրի’, արա արի’՚ էր հորդորում մյուսին` Գրիշա Կունջուլյանին, ով սակայն հային ու լեռնեցուն հատուկ ճշմարտացիությամբ ու սկզբունքայնությամբ հետաքրքրվեց ու սիրով զրույցի բռնվեց մեզ հետ: Քաղաքական դաշտում նրա համար էլ ՙՍողուններ են` սկսած Արթուր Բաղդասարյանից, վերջացրած` Լևոն Տեր-Պետրոսյանով ...՚: Ինչո±ւ, ՙորովհետև սաղն էլ մի սանրի կտավ են, իրար բերան թքած նույն խաղն են խաղում: Մի բան էլ ա անիլ չեն, մենակ սուտ - սուտ խոսում են, համաձայն չե±ք ինձ հետ ...՚: Հետո` օրինակներ էլ թվարկեց, որոնք իհարկե, մասամբ էին համոզիչ: Գրիշա Կունջուլյանին հարցրեցինք նաև, թե ինչպե±ս է վերաբերվում մարզի իշխանություններին, մի բանով օգնո±ւմ են, ինչպե±ս են իրենք ապրում, զավակները տեղո±ւմ են. ՙԴե մարզպետի համար ի±նչ ասեմ, սուտ մարդ ա, էլի: Նրա միջին ի±նչ կա, տո’ ձեռի±ն ինչ կա, որ ինչ անի: Ասում են Երևանում մեծ - մեծ բիզնեսներ ունի, դա ես չգիտեմ, բայց ստեղ էրկու լագոտ - լուգուտի հետևից քցած ֆռֆռում ա, թե տեսեք - տեսեք մարզպետ եմ: Յանըմ ի±նչ` կարաք ասեք: Ստեղի իշխանն ի±նչ ա իրենից ներկայացնում, եթե սաղ երկիրը թշվառության ու անտերության մեջ ա, նա ի±նչ անի: Տղերքիս կարա± Ռուսաստանի քուչեքից տուն բերի: Իրենց չբերի, է~, նորմալ վիճակ ստեղծի, որ գործ ըլնի, տուն պահել ըլնի, վեր կենան գան: Սաղ ծախին, կերան` շուն - շան որդիք, հիմի նստել իշխանություն են խաղում: Յանըմ ի±նչ ...՚: Այնուամենայնիվ` Սաքոյի ՙԱրի’, արի’՚-ն քաշեց, տարավ Գրիշա Կունջուլյանին:
Քիչ վերև, հրապարականման մի հատվածում էլի տղամարդիկ էին խմբված, կանայք դպրոցից երեխաներին տուն էին տանում: Նրանցից երկուսը` Անժելա Մաթոսյանն ու Վարդանուշ Սամվելյանը կարճ նկատեցին, թե. ՙՈչ մեկից էլ հույս չունենք, ոչ մի ակնկալիք էլ` չունենք: Մեր ամուսինները դրսում աշխատում են, ուղարկում, մենք էլ` յոլա ենք գնում, տեսնում եք, էլի ...՚,- երեխաների արտաքին` ոչ այնքան շքեղ հագուկապը ցուցելով ներողամտությամբ հեռացան:
Տղամարդկանց մոտ հետաքրքություն առաջացավ ու զրույցն ստացվեց. ՙՈ±նց պիտի ապրենք էս տեսակ իշխանությունների ձեռին: Պեսոկը թանկացնում են` ձեն հանող չկա, աշխատանք չկա` մտածող չկա: Էս Բագրատյանից ի±նչ սպասենք, կարա±, թող մի քանի քոռ կոպեկ էն Գագիկ Ծառուկյանից բերի, բաժանի, գոնե մի քանի ձեն տանի, ինքն էլ մարզպետ մնա, յոլա գնա: Ըստեղ ոչ մենակ ՀՀՇ-ն ու ՀՀԿ-ն իրար հետ յոլա չեն գնում, այ մարդ, էս Գագիկի կուսակցությունն ու ՀՀԿ-ն էլ իրար հետ լուրջ պրոբլեմներ ունեն, թուր ու թվանք են: Մինը մեկի տակն ա քանդում, պադմոժկա ա տալի: Ի±նչ են ուզում իրարից, չես հասկանում՚,- բնորոշեց Համբարձում Խալաթյանը: ՙԱյ տղա, մի կերակրամանի կապած` ոնց որ սարի անասուն, էլի իրար քացի են տալի: Հըլը դրանց հետ մի քիչ մոտիկ - մոտիկ արա±` սիրտդ կխառնի: Նշանակել են մարզպետ, սաղ կյանքը էն վայքեցի Սամվելից աբիժնիկ, սաղ կյանքը էդ քվեարկության զիբիլների մեջ թաթախված ու մեջն էլ բան չկա, նա ի±նչ պիտի անի, ի±նչ մարզ պիտի ղեկավարի, գործարան կարա± բացի ...՚,- եզրակացրեց հարևանությամբ կանգնած, սակայն ներկայանալու հարցում երկմտող, շրջապատի թասիբին ու մեր պնդմանը տեղի տվող Փափազ Եդիգարյանը:
Ժամն արդեն մոտենում էր, խմբագիրը գնաց մարզպետարան` Սերգեյ Բագրատյանի հետ հանդիպման, հորդորեց մենք էլ մի քիչ ձախ փողոցով շրջենք ու ժամանակին Երևան վերադառնանք: Բնակիչներից ոմանք էլ` մարզպետարանից ոմն ֆինբաժնի պետ ոմն Ռազմիկին էին ճանաչում ու իբրև ՙլավ մարդ՚ որակում, բայց մեր հարցերի կոնտեքստից դուրս էր: Որոշեցինք բակերը մտնել, գուցե նարդի խաղացողների հանդիպենք: Արդյունքում` հետաքրքիր կանանց հանդիպեցինք, մեկը` Աղախանյան, մյուսն` Ավագյան, երրորդը` Թովմասյան, մենք էլ, որ զրույցն ստացվի, էլ չպնդեցինք. ՙԴե, ի±նչ ասենք, մանկավարժներ ենք, դպրոցից հետո` հոգնած: Քաղաքականությունով չենք հետաքրքրվում, որովհետև դա սուտ ա, ու Հայաստանի համար ոչ որոշիչ երևույթ ենք համարում՚,- բոլորի անունից փորձեց գրագետ խոսել Աղախանյանը, մյուսները գլխով էին անում,- ՙԴե, մարզպետի համար էլ ի±նչ ասենք, նա իր համար, մենք` մեր: Էսքան ժամանակ չենք տեսել, չգիտենք էլ, թե իրենից ինչ ա ներկայացնում, գոնե գրագետ խոսել գիտի±, գործից հասկանո±ւմ ա, եթե հա~, էլի լավ ա, լա’վ՚,- բնորոշեց Նունուֆարն, ում ընկերուհիները կարծես Նունե Ավագյան էին ասում: Թովմասյանն էլ թե` ՙԱպրելակերպը` ոչինչ, հարմարացնում ենք: Հիմա ուսուցիչներիս աշխատավարձերը հարմար է, բայց որ տեսնում, լսում ենք, թե ինչպես տեղի քոլեջը նույնատիպ մասնագետներին Երևանից է բերում ու ավելի բարձր վճարում, վրդովվում ենք, բայց թե ի±նչ անենք: Մարզպետը կարո±ղ է օգնել: Սա է մեր հարազատ քաղաքը, քանի~ տարի այստեղ ենք ապրում, յոլա ենք գնում, հանրապետության իշխանությունները մի քիչ մտածում են, կառավարությունում հասկանում են, որ հեռավոր շրջաններին պիտի ավելի լավ նայեն, ապա թող ժամանակին բարձր լեռնային կար, դա վերականգնեն, էլի շնորհակալ կլինենք: Իսկ մարզպետն ի±նչ կարող է անել: Նա համեմատաբար նոր է, դեռ պիտի աճի ...՚:
Գեղամ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ; Մեսրոպ ՄԱԼԽԱՍՅԱՆ
Խմբագրի կողմից. Սերգեյ Բագրատյանի հետ հարցազրույցը ուշ ժամի ավարտեցինք: Չնայած հետմիջօրեին պայմանավորվածությանը, նա` իր բնորոշմամբ, մարզպետարանի մշակույթի բաժնին կից ՙՆախադու՚-ում գործընկերների հետ Հայաստանի Անկախության 20-ամյակն էր նշում` որոշել էին 20 բաժակ օղի խմել, որի վերջնամասին, իհարկե, մասնակից դարձրին նաև ինձ, որից հետո միայն կայացավ մեր զրույցը: Արդյունքում` Երևան - Մեղրի մայրուղում այդ ժամին մայրաքաղաք հասնելու անհնարինության պատճառով` գիշերեցինք պատահական եղեգնաձորցիներից մեկի տանը, որտեղ էլ` հարևանների ներգրավվածությամբ, զրուցեցինք աշխարհքից, մարզից, մարզպետից, հոգսերից: Առավոտ վաղ` վերադարձանք Երևան: Այդ զրույցների մասին` հաջորդիվ ...
No comments:
Post a Comment