Ինչպիսի? Ռուսաստան է պետք Հայաստանին

Ռուսաստանի Դաշնությունում տեղի ունեցող հետընտրական գործընթացները բավական հետաքրքիր են, և բավական մեծ ուշադրություն են գրավել Հայաստանում: Շատերը նույնիսկ ոգևորվել են, ինչպես արաբական իրադարձությունների պարագայում, և փորձում են գուշակել կամ կանխագուշակել, թե ինչ կլինի Ռուսաստանում: 

Այդ տեսանկյունից, թերևս արժե մտածել այն մասին, թե ստեղծված իրավիճակում ի?նչ է պետք Հայաստանին: Հայաստանին իհարկե պետք է, որ Ռուսաստանում իրավիճակը լինի կանխատեսելի` նկատի ունենալով թե այդ երկրում մեծաթիվ հայկական համայնքի, այդ թվում նաև Հայաստանից արտագնա աշխատանքի մեկնածների հանգամանքը, ինչպես նաև` Հայաստանի տնտեսա - քաղաքական կյանքում և անվտանգության ոլորտում Ռուսաստանի ունեցած նշանակալի ազդեցությունը: Այդ կարճաժամկետ կամ միջնաժամկետ հարցից բացի, կարևոր է նաև, թե Հայաստանն ընդհանրապես ինչպիսի± Ռուսաստանի հետ է ուզում գործ ունենալ: Կայունը, կանխատեսելին հասկանալի է, բայց ի?նչ արժեհամակարգով, քաղաքակրթական ի?նչ առանցքով Ռուսաստանն է, որ ցանկալի կամ անհրաժեշտ է Հայաստանի համար որպես ռազմավարական գործընկեր և առավել ևս դաշնակից:
Այդ տեսանկյունից, եթե Հայաստանը հայտարարում է եվրոպական կողմնորոշման մասին` ազատություն, օրինականություն, ժողովրդավարություն, Հայաստանին բնականաբար ձեռնտու է նաև հենց այդպիսի Ռուսաստանը: Այլապես` Հայաստանի և Ռուսաստանի դաշնակցությունը մշտապես լինելու է այն որակին, ինչ այժմ` Հայաստանի միակողմանի ենթակայություն Մոսկվային, և չենթարկվելու դեպքում բազմաթիվ տնտեսաքաղաքական վտանգներ և սպառնալիքներ:
Մյուս կողմից, այդ ամենը գալիս է ոչ միայն արժեքային խնդիրներից, երբ Ռուսաստանը խանդում է Հայաստանի եվրոպական կողմնորոշմանը, այլ նաև պարզապես ռազմավարական շահերի տարբերությունից: Ռուսաստանը դեմ չի լինի, որ Հայաստանում հաստատվի արևմտաեվրոպական արժեհամակարգ, բայց Մոսկվան հասկանում է, որ դա ոչ թե զուտ արժեհամակարգ է լինելու, այլ լինելու է արդեն բոլորովին նոր Հայաստանի ձևավորման սկիզբ, ինչը արդեն շահերի և պատկերացումների բոլորովին նոր համակարգ է ձևավորելու, որտեղ Ռուսաստանն արդեն կդադարի Հայաստանի և հայության համար ընկալվել որպես միակը և անփոխարինելին: Սակայն, Ռուսաստանում էլ հենց այդ ընկալումը փոխելու համար է թերևս անհրաժեշտ, որ այդ երկրում էլ լինի արժեքների փոփոխություն, մտածողության և պատկերացումների փոփոխություն: Այդ դեպքում, Մոսկվայում խանդով չեն վերաբերի Հայաստանի արժեհամակարգային ընտրությանը և դրա մեջ չեն դիտարկի հակառուսականություն: Բանն այն է, որ Կովկասը կամ Հայաստանը մահակով պահելու ռուսական պատկերացումները, միևնույն է, անարդյունավետ են: Դրանք միևնույն է սպառում են իրենց ուժն, ու Ռուսաստանն աստիճանաբար կորցնելու է թե’ Կովկասը, թե’ Հայաստանը, որովհետև ժամանակի մեջ տեղի են ունենում փոփոխություններ, որոնց դեմ անզոր է անգամ ամենազոր թվացող ռուսական կայսերապաշտությունը:
Ի վերջո, դրա ուժը ոչ այնքան ներքին կարողություններն են, որքան դիմացինի հոգեբանական ընկալումները: Ինչպես ասում են` սատանան այդքան սարսափելի չէ, որքան թվում է: Ռուսաստանն այդքան անփոխարինելի չէ Հայաստանի համար, որքան թվում է, և Ռուսաստանն այդքան ամենակարող չէ Հայաստանի համար, որքան թվում է հենց հայերին: Պարզապես Հայաստանն ու հայությունը պետք է այդ հոգեբանական ընկալումը հաղթահարեն, ու ժամանակի ընթացքում դա հաղթահարվում է նոր սերնդի ձևավորման հետ մեկտեղ: Այլ կերպ ասած, դա մի անխուսափելի գործընթաց է, որը դանդաղ, բայց փոխելու է իրավիճակը: Հետևաբար` Ռուսաստանի համար առավել նախընտրելի է փոխվել այդ իրավիճակին համարժեք, քան դիմել անհամարժեք դիմադրության:
Այդ փոփոխությունն էլ ավելի է սերտացնելու հայ - ռուսական կապը, բայց արդեն բոլորովին այլ որակներով, բոլորովին այլ, և առավել հուսալի ընկալումներով, քան այն հավերժական բարեկամության երդումները, որոնց տակ բացարձակապես չկա ո’չ միտք, ո’չ սիրտ, ո’չ հոգի, այլ ընդամենը` բարդույթ: Մեծ հաշվով, Հայաստանն իհարկե պետք է անշեղ հետևի իր զարգացման առաջնահերթությունների թելադրանքին, իր պետական և հասարակական շահին ու պահանջներին, անկախ այն բանից, թե ինչպիսին կլինի Ռուսաստանը: Հայաստանի համար Ռուսաստանի այս կամ այն կերպ լինելը չի կարող լինել արդարացում որևէ հարցում այդ թվում մեր երկրի գլոբալ հասարակական - քաղաքական վերափոխումների, բարեփոխումների:
Եվ այդ տեսանկյունից Ռուսաստանում տեղի ունեցող գործընթացներն ամենևին չպետք է դիտվեն որպես Հայաստանի համար ճակատագրական: Նույնիսկ եթե դրանք ճակատագրական են` ելնելով ներկայիս իրողություններից, միևնույն է պետք է դադարեն այդպիսին ընկալվելուց, որովհետև Հայաստանի համար ճակատագրական պետք է լինի միմիայն այն, ինչ կատարվում է Հայաստանում: Բայց, պարզապես հարկ է հանրային և քաղաքական մոտեցումները ճշգրտել ցանկացած հարցի, այդ թվում նաև գործընկեր պետություններում առկա իրավիճակների վերաբերյալ, որպեսզի մենք հստակ դիրքորոշումներ և մոտեցումներ ունենանք այդ երկրներում բոլոր իրավիճակների համար, ու այդ իրավիճակները մեզ երբեք չկարողանան կանգնեցնել փաստի առաջ:

ՄտավոՌականի երեկն ու այսօրը

Մի հին լուսանկար կա, որում երևի կռվի տարիներին Հրանտ Մաթևոսյանը հանդիպում է կռիվ գնացող զինվորների հետ: Ինձ թվում է` մտավորականների հանդիպում է, քանի որ էնտեղ Հրանտից բացի էլի մտավորականներ կան և, եթե չեմ սխալվում, նրանցից մեկը Մերուժան Տեր-Գուլանյանն է: Շատ լավ փաստ է, հայ մտավորականները ոգևորում են կռիվ գնացող զինվորներին:

Մի քանի օր առաջ Քաջարանում էինք: Իմացանք, որ Սյունիքի «հերոս» մարզպետը գալիս է գյուղ` հանդիպելու գյուղացիների հետ: Երբ եկավ մարզպետի սև մեքենաների շքախումբը, մեզ համար մի փոքր անակնկալ էր, որ մարզպետի մեքենաներից առաջինը իջած «շլյապայով» և շարֆով տղամարդը ներկայացավ որպես գրող, հպարապակախոս, մտավորական Մերուժան Տեր-Գուլանյան:
Մեզ համար անհասկանալի էր, թե ինչու էր Սյունիքի մարզպետը` իր շքախմբով և իրեն մտավորական անվանող Մերուժան Տեր-Գուլանյանը ոտքից մինչև մազերի ծայրը սև շորեր հագած եկել հանդիպման: Սկզբում մտածեցինք` գուցե համաշխարհային նորաձևություն թելադրողները Ձմեռ 2011-12-ը հայտարարել են սև գույների ՁՄԵՌ, որպեսզի մարդը լավ երևա համատարած սպիտակ ձյան ֆոնի վրա: Գուցե, չգիտեմ: Բայց շատ շուտով մենք համոզվեցինք, որ դա ուներ բոլորովին այլ բացատրություն, որը ընդհանրապես կապ չունի համաշխարհային նորաձևության հետ:

Մարզպետը իր աշխատակազմով եկել էր Քաջարան` գյուղի թաղմանը և իր հետ բերել էր հայտնի մտավորականին, որպեսզի վերջինս մի ճոխ մահախոսական կարդար «հանգուցյալ» գյուղի համար: Բայց ... բայց ի զարմանս իրենց, նրանք հանդիպեցին դեռևս ապրող, շնչող և ավելին` հողի համար կռիվ տվող գյուղին ու գյուղացուն: Ցավոք սրտի, մեր մտավորականը չկարողացավ կարդալ նախօրոք պատրաստած մահախոսականը, ընդհակառակը` նրա գալու նախորդ օրը գյուղում հարսանիք էր եղել:
Էնպես, որ «սիրելի´» Մերուժան, կներեք, որ առանց Ձեր կարծիքը հաշվի առնելու և Ձեզ տեղյակ պահելու շարունակում են ապրել, հարսանիքներ անել, երեխաներ ունենալ և հողը պահել թե´ թուրքերից և թե´ «հայերից»: Հա´, չմոռանամ, մի կարևոր բան էլ, չնայած Դուք շատ ջանք էիք գործադրել Ձեր արտաքին տեսքը մտավորականին նմանեցնելու համար, բայց ցավում եմ` մի տեսակ չէր ստացվել: Ախր ոնց ասեմ, մտավորականը «շլյապայով» ու վզին շարֆ փաթաթելով չի էլի: Մի ուրիշ, շա՜տ փոքրիկ, բայց կարևոր բան էր պակասում, չգիտեմ` ինչ, բայց հաստատ պակասում էր, ու էդ պակասը արտաքինի հետ ոչ մի կապ չունի:
Պարո´ն մտավորական, երկու ժամից ավել ջուր ծեծելու փոխարեն, բարի լինեիք մտնել գյուղացիներից մեկի տուն ու սեփական աչքով տեսնեիք, թե ինչպես է ապրում գյուղացին, հետաքրքրվեիք նրա առողջությամբ, գոնե իմացա՞ք չորս հերթափոխով աշխատող գյուղացու աշխատավարձի իրական չափը, նեղություն տայիք Ձեր ոտքերին և մտնեիք Քաջարանի հիվանդանոց և մտածեիք, թե Դուք քանի վայրկյան կպարկեիք այդ հիվանդանոցում: Դե իհարկե, Դուք իրավունք չունեք Ձեր «պայծառ» և «ստեղծագործ» ուղեղը ծանրաբեռնել նման մանրուքներով, ու՞մ է հետաքրքիր գյուղացու ապրուստը կամ առողջությունը:
Ձեր գրիչը պետք է գովերգի միայն մեր «հերոս» մարզպետներին և «բարերար» օլիգարխներին (հետաքրքիր է` ինչ արժե մարզպետ կամ օլիգարխ գովերգելու մեկ տառը):
Պարոն Տեր-Գուլանյան, Ձեր խոսքերի մեջ անընդհատ շեշտում էիք, թե կառավարությունը որոշել է, որ հողերը հանքին տալը հանրային գերակա շահ է:

Ա´յ պարոն մտավորական, Ձեր գալուց առաջ մի քարտեզ վերցնեիք ու քարտեզի վրա գտնեիք Քաջարան գյուղը և եթե դպրոցում Ձեզ բացատրել են, թե ինչ բան է մասշտաբը, հաշվեիք, թե Քաջարան գյուղը ինքան է հեռու Նախիջևանի սահմանից: Մի փոքր մտածեիք էլի, սահման պահող գյուղացուն տնից զրկելը, ո՞նց կարող է լինել գերակա շահ, սահման պահող զինվորի թիկունքին կանգնած գյուղը վերացնելը ո՞նց կարող է լինել գերակա շահ: Եվ այն էլ այն դեպքում, որ այդ գերակա շահ կոչվածը բարձում են վագոններ և նավերը ու տանում Գերմանիա:

«Հեռատես» և «ազգասեր» է մեր մտավորականը, խոսք չունեմ:
«Տո´ խելոք,- կասեր Հրանտ Մաթևոսյանի հերոսներից մեկը,- որ գյուղացին զինվորի մեջքին չլինի, որ գյուղը զինվորի թիկունքում կանգնած չլինի, էդ զինվորը ի՞նչը պիտի պահի»:
Մի քիչ մտածեք, ա´յ մտավորական, գրող, հրապարակախոս:

Չէ´, պարոն Մերուժան, դուք մեր մտավորականը չեք, հաստա´տ:
Մեր սերունդը չի ուզում Ձեզ նման «վա՜յ մտավորական»:
Մեր պատկերացրած մտավորականը պետք է գար Քաջարան գյուղ, և եթե նույնիսկ Քաջարանը սահմանամերձ չլիներ և այնտեղ բնակվեր թեկուզ և մի ծերունի, մեր մտավորականը պետք է կանգներ այդ ծերունու կողքին և չթողներ, որ որևէ օլիգարխ կամ կառավարություն վերացնի այդ ծերունու տունն ու գյուղը:
Էլ ի՞նչ ասենք սահմանամերձ ու բնակեցված գյուղի մասին, թեկուզ և 60-70 հոգանոց (ինչպես Դուք եք ասում, որը ճիշտ չէ):
Մեր պատկերացրած մտավորականը կառավարությունից և հանքատերերից պետք է պահանջի, որ հայ գյուղացին ոչ մի խնդիր չունենա, որ հանքում աշխատող բանվորը վճարվի իր աշխատանքին համապատասխան, որ ստանա իսկական բուժօգնություն, որ ապրի մարդուն վայել, որ չորս հերթափոխով չաշխատի, որ մթերային խանութներից պարտք չանի ու էսպիսի շատ ու շա՜տ խնդիրների մասին պետք է բարձրաձայնի մեր մտավորականը:
Մեր պատկերացրած մտավորականը պարտավոր է ճշմարտությունը ջրի երես հանել, պարտավոր է ճշմարտությունը ասել ամենքին ու ամենուրեք` լինի երկրի նախագահը, կառավարությունը կամ օլիգարխը:
Մեր պատկերացրած մտավորականը պարտավոր է պաշտպանել գյուղը, բնությունը, ամեն մի ծառը, ծաղիկն ու քարը:
Չէ´, պարոն Մերուժան Տեր-Գուլանյան, դուք մեր սերնդի մտավորականը չեք, մենք ուրիշ սերունդ եք: Դուք մնացել եք անցած դարի 60-70-ական թվականներում ու դեռ շարունակում եք գովերգել բնության ու գյուղացու հաշվին հանքարդյունաբերություն զարգացնելը, մեր սերնդի մտավորականը պահանջատեր է և ոչ թե խնդրող:
Մեր սերունդը հոգնել է խնդրելուց, լացելուց, աղաչելուց, ողբալուց ու վախենալուց:
Էլ չկան նման բաներ, ժամանակները փոխվել են, Ձեր հոգնած ոտքերը այլևս չեն հասցնում ժամանակի հետևից (չնայած չեմ կարծում, որ երիտասարդ տարիներին քայլել եք ժամանակին համընթաց):
Թեկուզ և ման գաք մարզպետների ու օլիգարխների թանկարժեք ու սև մեքենաներով, մեկ է, չեք հասնելու ժամանակի ետևից, մի պարզ պատճառով, Դուք գնում եք հակառակ ուղղությամբ:
Իսկ հիմա այն հին լուսանկարի ու Հրանտ Մաթևոսյանի մասին:
Ամաչե´ք այդ լուսանկարի համար:
Հրանտ Մաթևոսյանի ամեն մի տողը, ամեն մի բառը գյուղացու, ծառի ու կենդանու գովերգությունն է:
Հրանտը իր ամբողջ գիտակցական կյանքը նվիրել է գյուղացուն ու գյուղին, իսկ ստեղծագործություններում պատկերել է գյուղացու և բնության հանճարեղ ներդաշնակությունը:
Ամեն ինչ արել է , որ քաղաքաբնակներին և առավել ևս աթոռներից կառչած պաշտոնյաներին հասկացնի, որ գյուղացուն չի կարելի պոկել իր հողից ու արմատներից, որ էս երկրի իրական տերը գյուղացին է:
Իսկ դուք ի՞նչ եք անում...ասում եք` գյուղը կիսավեր է , 60-70 հոգի է բնակվում, թքած նրանց վրա, վերջնականապես ավիրեք, ոչնչացրեք, ջնջեք երկրի երեսից:
Գյուղացուն պոկեք իր արմատներից ու տարեք բանտարկեք բետոնի, պանելի մեջ:
Է՜հ, ինչ իմանար Հրանտ Մաթևոսյանը, թե իրականում ով է քայլում իր կողքով: ԱՄՈ´Թ: Եվ մի ապտակ Ձեզ Հրանտի կողմից, որը չի ջնջվելու Ձեր երեսից հազարամյակների ընթացքում:
 

Եվ վերջում մի շատ կարևոր բան էլ.
վերևում` երկնքում, մեր ՄԵԾԵՐԸ` ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԸ , ՉԱՐԵՆՑԸ, ՀՐԱՆՏԸ, ՍԱՀՅԱՆԸ, ԿՈՄԻՏԱՍԸ, ՆԱՐԵԿԱՑԻՆ, մի խոսքով մեր ազգի մեծերը` մեր Աստվածները, նստած են մի մեծ, ընդհանուր սեղանի շուրջ աշխարհի ՄԵԾԵՐԻ հետ ու վերևից արթուն աչքով հսկում են, թե ինչ է կատարվում երկրի երեսին: Ու ամեն անգամ, երբ դուք Ձեզ մտավորական եք անվանում, մեր Աստվածները ամոթից գլուխները կախում ու կարմրում են:
Եվ որպեսզի մեր Աստվածներն էլ երբեք նման ամոթալի վիճակի մեջ չհայտնվեն, մենք` երիտասարդներս, Ձեզ մտավորական կոչվելու իրավունքից հետայսու զրկում ենք:
Դուք արդեն ոչինչ եք, դուք չկաք, սև «շլյապայով» ու շարֆով մահացած ստվեր եք մեզ համար: 

Հարություն Կարապետյան

Քաջարան այցելած բնապահպաններ

Արքեպիսկոպոսական բիզնես առօրյա

Հայ Առաքելական եկեղեցու Արարատյան հայրապետական թեմի առաջնորդ Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանի շուրջ նոր գործընթացներ են սկսվում. վերջինիս անունը վերստին հոլովվում է մի աղմկահարույց պատմության շրջանակներում: Բանն այն է, որ վերջինիս սանիկը` Հայաստանի քաղաքացի, ոմն Մհեր Ավետիսյանը, 12 միլիոն ԱՄՆ դոլար է ,,քցել,, մի քաղաքացուց, ով բավական լուրջ անձնավորություն է Ռուսաստանում:

Հարուցված քրեական գործը քննել է Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայությունը, սակայն Նավասարդ Կճոյանի սանիկին այնքան լուրջ աջակցություն է ցուցաբերվել վերևներից, որ գործը պարզապես ՙջրել՚ են` ապավինելով այն մտքին, որ ՙքցված՚ ներդրողը չի բողոքի, և այս պատմությունը հրապարակային չի դառնա: Ի դեպ, Մհեր Ավետիսյանի ախորժակը ուտելուց է բացվել: Մինչ 12 միլիոն ԱՄՆ դոլարին հասնելը, անհասկանալի գործարքի արդյունքում, կորել է ևս մեկ քաղաքացու 8 միլիոն ԱՄՆ դոլար: Իսկ Մհեր Ավետիսյանը Կճոյանի այն սանիկն է, ով իր քավորին ՙԲենթլի՚ մակնիշի ավտոմեքենա էր նվիրել: Հավելենք, որ ավտոմեքենայի գինը` կախված մոդելից, տատանվում է 100-ից մինչև 500 հազար եվրոյի սահմաններում: Բացի այդ` Մհեր Ավետիսյանին է հաջողվել մայրաքաղաքի Խանջյան փողոցի երկայնքով ձգվող այգին ոչնչացնել և այնտեղ մեծ ռեստորանային համալիր կառուցել` ՙJose՚ անունով, որտեղ հաճախ կարելի է հանդիպել բազմաթիվ տժժացող ,,հոգևորականների,,` հոգևորականի սև սքեմներով և քաղաքացիական հագուստով: Շրջանառվող խոսակցությունների համաձայն` Մհեր Ավետիսյանը գործունեություն է ծավալել և ծավալում Նավասարդ Կճոյանի բարձր հովանու ներքո, իսկ վերջինիս էլ հովանավորվում է ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի կողմից: Այս պայմաններում է մեր եկեղեցին, դրա համար էլ` էս օրին ենք ...

ՙՊետք չէ ճապոնացի լինել կարատեի մրցաշարերում հաղթելու համար ...՚

Հայաստանի սպորտում ընդհանրապես ու արևելյան մարտարվեստի ձևերի ֆեդերացիաներում մասնավորապես ի±նչ իրավիճակ է տիրում, ի±նչ է կատարվում: Վերջերս` հայաստանյան հեռուստալրատվությամբ հեռարձակված մի լուրն էլ պատճառ հանդիսացավ սպորտի այս տեսակով հետաքրքրվելու համար: Ըստ մոսկվայաբնակ մեր հայ ընթերցողների, ինչ որ կարատեի ֆեդերացիա` մրցումներից հաղթանակած վերադառնալով, հայտարարել է, թե քանի որ կարատեն օլիմպիական մարզաձևերի մեջ չի մտնում, իրենք զրկված են պետության կողմից տարրական ուշադրությունից: Որքան փնտրեցինք, այդպես էլ` չգտանք հայտարարատուներին: Փնտրտուքի ճանապարհին զրույցներ ունեցանք կարատեի տարաբնույթ ձևերի ֆեդերացիաների նախագահների հետ: Այս անգամ ներկայացնում ենք մեր հարցազրույցը Հայաստանի ավանդական Կարատե Դո ֆեդերացիայի նախագահ, 5-րդ դան Սուրեն Մաթևոսյանի հետ:

- Պարոն Մաթևոսյան, ինչպե±ս կբնորոշեիք Հայաստանի կարատեի ձևերի ու համապատասխան ֆեդերացիաների ու դրանց նախագահների գործունեությունը: Մրցակցություն կա± և որքանո±վ է քաղաքակիրթ:

- Հայաստանում կան կարատեի բազմաթիվ դպրոցներ` ավանդական և սպորտային կարատեների ձևերում: Մենք ավանդական կարատեի ներկայացուցիչն ենք Հայաստանում: Կարատե դո-ի ոլորտում  մեզնով են ճանաչում Հայաստանը: Մերը միակ ֆեդերացիան է, որը լիցենզավորված է ավանդական կարատեի միջազգային կենտրոնի կողմից: Բնական է, որ Հայաստանում մրցակցություն պետք է լինի, որպեսզի լավագույնն ընդգծվի: Ֆեդերացիաները բազմաթիվ են, սակայն միջանձնային և բոլոր տեսակի հարբերությունները նորմալ են, միմյանց հետ խնդիրներ չունենք: Բոլորս էլ ձգտում ենք, որ ամբողջ աշխարհում ավելի շատ բարձրացվի Հայաստանի դրոշն ու հնչեցվի հիմնը:

- Ի±նչ մրցումների եք մասնակցել և ի±նչ արդյունքներ ունեք:

- Վերջերս մենք մասնակցեցինք Եվրոպայի մրցաշարին, որը տեղի էր ունենում Իսրայելի Երուսաղեմ քաղաքում, որին մասնակցում էին նաև Լեռնային Ղարաբաղի մեր մարզիկները: Ի դեպ, այնտեղի ֆեդերացիան երևանյան մեր կենտրոնի մասնաճյուղն է: Արցախից մասնակցում էին 3 մարզիկ, մեկ մարզիչ, իսկ Հայաստանից` 5 մարզիկ, մեկ մարզիչ: Մերոնցից մեկը` 16 - 18 տարեկանների խմբում` Նարեկ Մովսիսյանը գրավեց առաջին պատվավոր մրցանակային տեղը: Նա երկրորդ դան ունեցող մարզիկ է, բավակ լուրջ և ցանկալի արդյունքներ է գրանցում: Մասնավորեմ, որ ավանդական կարատեում չկա քաշային կարգ, մրցում են զուտ տարիքային խմբերը` 16 - 18 և դրանից բարձր: Ավանդական կարատեում կա 6 մրցաձև. անհատական կատա, թիմային կատա, անհատական կոմիտե, թիմային կոմիտե, էնդու և ֆուգու: Նարեկ Մովսիսյանը անհատական կոմիտե մրցաձևից Հայաստանի չեմպիոնն է:

- Ֆեդերացիան ինչպե±ս է լուծում մրցումներին մասնակցության և ընդհանրապես, ֆինանսական խնդիրները:

- Ֆեդերացիայի անդամները վճարում են տարեկան անդամավճարներ: Ունենք հազարից ավելի անդամներ, սակայն մուծումները չնչին են և հիմնական բյուջեն ձևավորվում է այդ միջոցներով: Իսկ մրցումների մասնակցության համար հովանավորներից գումարները հայթայթում են կա’մ մարզիկը, կա’մ մարզիչը: Եթե ունենանք ֆինանսական հնարավորություններ, ապա կարող ենք ամենատարբեր մրցաշարերում ներկայացնել շատ մարզիկների և ավելի շատ դրական արդյունքներ ունենալ: Մենք միջազգային ֆեդերացիայի անդամ ենք, բազում հրավերներ ենք ստանում. յուրաքանչյուր տարի անցկացվում են` կա’մ աշխարհի, կա’մ Եվրոպայի առաջնություններ, ինչպես նաև` փոքրերի համար կան շատ մրցաշարեր: Այս տարի, օրինակ, Լեհաստանում առաջին անգամ անցակցվել է նաև մինչև 15 տարեկանների Եվրոպայի մանկապատանեկան առաջնությունը: Մեր հաջողություններն են. մեկ առաջին և երկուական երկրորդ և երրորդ տեղեր: Հայաստանն` ի թիվս աշխարհի հզոր ու մեծ երկրների, այդքան սպորտային հաջողություններ է արձանագրում միայն կարատեի` արևելյան մարտարվեստում: Այնպես որ` պարտադիր չէ ճապոնացի լինել կարատեի մրցաշարերում հաղթելու համար ...

- Ինչպե±ս եք կատարում Կարատե Դո-ի դպրոցում ընդունելությունը, ի±նչ կարգով:

- Ընդունում ենք 5 տարեկանը, 5 ամսեկանն ու հինգ օրականը լրացած բոլոր ցանկացողներին: Կարատե Դո-ում կարգն է այդպիսին, ըստ ճապոնական մեթոդիկայի: Տարբեր տարիքի մարզիկներ ունենք, կան այնպիսիք, ովքեր պարզապես մարզվում են` իրենց ֆիզիկական առողջության համար, կան մարզիկներ, ովքեր ձգտում են խորանալ այս մասնագիտության մեջ և հաջողություններ գրանցել այս ասպարեզում: Կան շատերը, որ մարզվում են ողնաշարի հետ կապված խնդիրներ չունենալու կամ` դրանց առկայության դեպքում. շտկելու համար: Մեր մարզիչները տարին մեկ անգամ վերապատրաստվում են աշխարհում հայտնի սենսեյների, վարպետների մոտ, յուրացնում են շնչառական և մարզական բոլոր հմտություններն ու փոխանցում մարզիկներին: Մեզ մոտ առողջության պահպանման համար հատուկ պարապմունքներ ենք անցկացնում, որը պարտադիր է բոլորի համար: Մարզիկներն` իհարկե, բոլորը չեն կարող դառնալ Եվրոպայի կամ աշխարհի չեմպիոններ, բայց նրանք ամուր առողջություն և ինքնապաշտպանական հնարավորություն են ձեռք բերում: Լավ ունակություններ ունեցողներին, իհարկե, աջակցում ենք միջազգային ասպարեզ դուրս գալու և հետագա հաջողությունների ճանապարհին:
Ինքս 25 տարի է պարապում եմ այս մարտարվեստով, ունեցել եմ բազմաթիվ մարզիկներ, ովքեր հասել են մինչև չորրորդ դանի, որը շնորհում է Եվրոպայի ավանդական կարատեի ֆեդերացիայի փոխնախագահն, ով նաև Լեհաստանի ֆեդերացիայի նախագահն է` Վլադիմիր Գյուչենսկին: Նա տարին մեկ անգամ մեզ մոտ կազմակերպում է սեմինար պարապմունքներ, իսկ ցանկացողներից քննություն է ընդունում և շնորհում համապատասխան դանի աստիճան: Դրա արդյունքում` կարողանում ենք մեր սաներին ճիշտ փոխանցել ավանդական մարտարվեստի բոլոր գաղտնիքները:

- Վերջում ինչի± մասին կցանկանայիք խոսել, բայց հարց չտրվեց:

- Թերթի ընթերցողներին կցանկանայի դիմել, ովքեր կցանկանան աջակցել մեզ, մեր լավագույն մարզիկներին ու մարզիչներին` Գևորգ Սարգսյանին, Ալբերտ Մինասյանին, Արամ Գևորգյանին, ովքեր գերազանց մարզիչներ են և շատ լավ սաներ ունեն:

Մխչյանցին աշխատող է

 Տեղական ինքնակառավարման մարմինների 15 ամյակի առիթով Տարածքային կառավարման նախարարության և Հայաստանի համայնքների միության կողմից Արարատի մարզի Մխչյան համայնքը ճանաչվել է Հանրապետության 2011 թ. լավագույն գյուղական համայնք: Իսկ քաղաքային համայնքն` Ալավերդին է: Այս ինֆորմացիան հետաքրքրել էր Մոսկվայի մեր հայաշատ ընթերցողներին և նրանց խնդրանքով էլ` հանդիպեցինք ու զրուցեցինք 1983 թ.-ից Մխչյան համայնքի ղեկավար Աշոտ Իսաջանյանի հետ: Զրույցի ընթացքում պարզվեց, որ բացի այդ, Հայաստանի Հանրապետության անկախության 20-րդ տարեդարձի առիթով` ՀՀ նախագահի հրամանագրով նա պարգևատրվել է նաև ,,Անանիա Շիրակացի,, մեդալով:

 - Բնականաբար, սկզբում` խորհրդային կարգերի օրոք, եղել եմ գյուղխորհրդի նախագահ, այնուհետև` գյուղապետ: Գյուղն ունի 5 հազար 200 բնակիչ, համարվում է հանրապետության խոշոր գյուղերից: Համայնքի վարչական տարածքը 1000 հեկտար է:
- Պարոն Իսաջանյան, ինչպե?ս եղավ, որ հենց Մխչյանը ճանաչվեց լավագույն գյուղական համայնք:
- Նախ` տեղական եկամուտների մասով` մենք բյուջեն կատարել ենք 9 ամսում: Այսօր մեր բյուջեն արդեն 110 տոկոս է: Հավաքագրել ենք բոլոր` հողահարկերն ու գույքահարկերը: Գյուղապետարանի ենթակայությամբ են Մշակույթի տունը, գրադարանը, երաժշտական դպրոցն ու մանկապարտեզը: Մխչյանն առաջիններից է, որ այդ հաստատություններում լոկալ ջեռուցում է ստեղծել, որն էլ հնարավորություն է տալիս, որ ազատորեն աշխատեն ամբողջ տարին: Բոլորը վերանորոգել ենք, Մշակույթի տունը կահավորման փուլում է: /Ի դեպ, հրաշալի կահավորված էր նաև ամբողջ գյուղապետարանն ու գյուղապետի առանձնահարկը` մասնավորապես, որպիսին չկա շատ քաղաքապետարաններում անգամ/: Կարողանում ենք մեր բնակիչների հետ այնպես մարդավարի վերաբերվել, որ մեզնից դժգոհ չմնան և այդպես էլ կա:
- Բայց սովորաբար, երբ ասում ենք Մխչյան` ասոցացվում է ԱԺ նախկին նախագահ, պատգամավոր Հովիկ Աբրահամյանի հետ, և` հակառակը: Հաջողությունների թվում որքա?ն է պարոն Աբրահամյանի մասնակցությունը:
- Պարզապես` բարոյական օգնություն է: Թվային տվյալները, որոնց էլ հետևել են մեր հաջողությունները, մեր աշխատանքի արդյունքն են: Իսկ ընդհանրապես, Հովիկ Աբրահամյանը շատ կապված է գյուղի հասարակության հետ, շատ մարդկային է և շատ դժվար է Հովիկ Աբրահամյանի գյուղում գյուղապետ աշխատել: Յուրաքանչյուր փոքրիկ թերություն նրա աչքից չի վրիպում, զգում ենք, գիտակցում ենք, որ եթե որևէ մեկին չկարողանանք օգնել, ապա պիտի դիմի իրեն: Մխչյանցիները բոլորն ունեն հողամասեր, էն գլխից աշխատող ժողովուրդ են: Եթե շատ գյուղերում մարդիկ արևի հետ պատերի տակ ,,արևկողին են տալի,,, ապա մխչյանցին գլուխը կախ աշխատում է իր ջերմոցային տնտեսությունում: Այսօր էլ աշխատում է` ամառ, թե` ձմեռ: Աշխատում - ապրում են: Թամբալներ էլ, իհարկե, կան, ովքեր չեն ուզում աշխատել: Գյուղում երկու գինու գործարաններ կան, ձկնաբուծարաններ, արտադրական ձեռնարկություններ:
- Իսկ Մխչյանում կա? քաղաքական կյանք:
- Քաղաքական կյանք կա, սակայն բացի Հանրապետական կուսակցությունից, այլ կուսակցություններ չկան: Մխչյանցին իր ջերմոցը չի թողնի, գնա միտինգի կամ քաղաքական այլևայլ հանդիպումների մասնակցի: Նա գիտակցում է, որ ով էլ լինի վերևում նստած` ինքն իր ջերմոցում պիտի աշխատի: Բնականաբար, Մխչյանցին ուրախ է, որ Հովիկ Աբրահամյանն է Հանրապետության ղեկավարներից մեկը: Երբ նա դարձավ ԱԺ նախագահ, երբեք Երևանում չապրեց, ամեն օր եկել, գնացել ու բնակչության հետ շփվել է:
- Որքան գիտենք. ,,Հազարամյակի մարտահրավերների,, միջոցով ու ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարության միջնորդությամբ Մխչյանում ջրհան կայան է կառուցվել: Գործո?ւմ է, ինչպե?ս է ...
- Պարզապես ջրհան կայանի անունն է ,,Մխչյան,,: Այն անգամ գյուղի վարչական տարածքում չի գտնվում: Դրանից, իհարկե, օգտվում են նաև մեր մխչյանցիները, սակայն բնակչությունը գոհ չէ` ջրի գնից, որակից: Ոռոգման ջուրը շատ թանկ է բնակչության համար, որի պատճառով էլ գյուղացիները սեփականաշնորհված հողամասերը քիչ են մշակում, ավելի շատ աշխատում են տնամերձ հողամասերում:
- Մխչյանում հողագործությամբ բնակչությունը լուծում է զուտ սոցիալ - կենցաղայի?ն, թե` նաև բարեկեցության խնդիրները:
- Ե’վ սոցիալական, և’ բարեկեցության: Մխչյանում այսօր երեք սուպերմարկետներ ունենք: Եթե տարիներ առաջ Մխչյանում տներ չէին վերանորոգվում, ապա հիմա շատերը եվրոլուսամուտներ են տեղադրել, երկու տասնյակն էլ նոր տներ են կառուցում: Այսօր շատ բան է փոխվել: Մխչյանցին աշխատող է:
- Այնուամենայնիվ` չկա համայնք, որ չունենա խնդիրներ: Մխչյանում որո?նք են դրանք ...
- Խնդիրներ էլ շատ ունենք: Ամենակարևորը ճանապարհների հարցն է: Ամեն տարի ճանապարհները և’ խճապատում ենք, և’ հարթեցնում, բայց դրանով խնդիրը հիմնավորապես լուծված չի կարելի համարել: Համայնքն իր բյուջեով չի կարող ասֆալտապատման աշխատանք կատարել: Այսօր մեկ քառ.մետր գորգն ավելի էժան է, քան` մեկ քառ.մետր ասֆալտը: Մեր բյուջեն բավարարում է գյուղապետարանի ենթակայությամբ գործող հաստատությունների պահպանման, վերանորոգման, աշխատակազմերի աշխատավարձերի և հարկերի վճարման ու մի մասն էլ բարեկարգման համար: Բոլոր վերանորոգման աշխատանքներն ավարտել ենք, մնացել է ասֆալտապատումը: Եկող փետրվարին, հավանաբար` մենք էլ որոշակի գումար կներդնենք և փողոցների մի մասը կասֆալտապատենք:
- Դա հավանաբար նաև Ձեր նախընտրական խոստումներից է ու դժվար լուծելին:
- Ես 29 տարվա գյուղապետ եմ և չէի կարող նախընտրական խոստում տալ, թե փողոցները կասֆալտապատեմ: Ամեն ինչ խոստացել եմ, բացի ասֆալտապատումից: Չի կարելի խաբել ժողովրդին: Միայն այս տարի մենք 10,5 կմ խմելու ջրի խողովակաշար ենք փոխել: Այս տարին Մխչյանի համար շատ արգասաբեր էր: Իմ երազանքն էր, որ Մխչյանը Հանրապետությունում ճանաչվի լավագույն համայնք, հատկապես` ՏԻՄ-երի 15 ամյակի տարում և ստացվեց ...
- Վերջում` Ձեր խոսքը մխչյանցիներին ...
- Առաջին հերթին շնորհավորում եմ մխչյանցիներին, որովհետև ո’չ իմ կառավարական մեդալը`,,Անանիա Շիրակացի,,, ո’չ Հանրապետությունում լավագույն գյուղական համայնքի ճանաչումը  միայն գյուղապետով չէր կարող լինել: Դա բնակչության, իմ աշխատակազմի ու ավագանու աշխատանքի արդյունքն է: Շնորհավորում եմ` բոլորին, ցանկանում եմ, որ եկող տարի գյուղատնտեսական մթերքների գները մի քիչ բարձրանան, որ ժողովուրդը կարողանա լավ ապրել:

Ռուս - թուրքական նոր գործարք

Հետաքրքիր իրավիճակ է Հայկական ատոմակայանի շուրջ: Ռուսական ՙԿոմերսանտ՚-ը գրում է, որ պետական ՙԻնտեր ՌԱՕ՚ ընկերությունը մտադիր է վաղաժամկետ դադարեցնել ՀԱԷԿ-ի կառավարման վերաբերյալ պայմանագիրը, որը նախատեսված է մինչև 2013 թ.-ը: Քանի որ Հայաստանում չկա ատոմային էներգետիկայի ազգային օպերատոր, ՙԻնտեր ՌԱՕ՚-ի այլընտրանք կարող է դառնալ ՙՌոսատոմ՚-ը, սակայն փորձագետները նշում են, որ Հայաստանը լիովին կարող է դիմել ոչ ռուսական օպերատորների օգնությանը:

 

Հիշեցնենք, որ մեկ ամիս առաջ Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզիի Հայաստան կատարած այցի ժամանակ նշվել է, որ Ֆրանսիան կարող է մասնակցություն ունենալ Հայաստանում ատոմային էներգիայի զարգացմանը: Այդ ժամանակ խոսք էր գնում Հայաստանում նոր ԱԷԿ կառուցելու մասին, որում Ռուսաստանը խոստացել էր անհրաժեշտ 5 մլրդ դոլարից տրամադրել 1 մլրդ-ը: Հատկանշական է, որ այժմ Եվրոպայում քննարկվում է ատոմակայանների անվտանգության հարցը, իսկ ՀԱԷԿ ստրես - տեստը կայանալու է 2012 թ.-ին: Թուրքիան հայտարարել է, որ ՀԱԷԿ-ը ոչ անվտանգ սեյսմիկ գոտում է, և Թուրքիայի արտաքին քաղաքական առաջնահերություններից է ՀԱԷԿ-ի փակումը: Հնարավոր է, ռուսական ընկերությունը որոշել է օգնել Թուրքիային` դրա դիմաց այդ երկրում ԱԷԿ կառուցելու համար:
Հայաստանն այս իրավիճակում պետք է նոր ազգային օպերատոր նշանակի` ԱԷԿ-ը կառավարելու համար, առավել ևս, որ շուտով Հայաստանում կարող է հայտնվել նաև 2-րդ կայանը:
Հազիվ թե բավարար քանակի մասնագետներ չգտնվեն: Ի դեպ, մասնագետներ կարելի է բերել նաև դրսից, Ֆրանսիան էլ պատրաստ է աջակցել: Հնարավոր է, նրանք նույնիսկ մասնագետներ կլինեն, որոնց Սարկոզին խոստացել է աշխատանքային կարգով գործուղել Հայաստան:

Վաճառելով արժանապատվությունը ...

Այսպես կոչված բարերար Սերոբ Տեր-Պողոսյանի հայտնի պատմության մեջ հանրային տարբեր շրջանակներին ոչ միայն Տեր-Պողոսյանի արարքն էր ցնցել ու զայրացրել, այլ նաև նրա դատական գործընթացի ընթացքում հանցագործին արդարացնելու փորձերը, որ կատարել էին նրա ՙզոհը՚ դարձած երեխաների ծնողները: Եվ հանրության մի մասն արդարացիորեն բարձրացնում է նաև այդ ծնողներին պատասխանատվության ենթարկելու, նրանց բարոյական նկարագրի հարցը դնելու խնդիրը, դա համարելով այդ ամբողջ պատմության մեջ ամենաողբերգական դրվագը:

Իսկապես, Սերոբ Տեր-Պողոսյանի արարքը, նրա պղծած անչափահասների ծնողների կեցվածքի համեմատ, կարծես թե ընդամենը մի խուլիգանություն է թվում: Գուցե այդ համեմատությունը շատերի համար հնչի, բայց երբ ծնողն արդարացնում է իր զավակին պղծողին, ապա այդ ծնողի ֆոնին պղծողը պատկերանում է որպես խուլիգան: Ու թերևս հենց այդպես էլ վարվել է դատարանը, Սերոբ Տեր-Պողոսյանին ոչ թե որպես մանկապիղծ ցմահ բանտարկելով, այլ ընդամենը 15 տարի ազատազրկման դատապարտելով, որովհետև ՙսերիական՚ մանկապիղծին 15 տարի դատելը նշանակում է նրան դատել որպես խուլիգանի:
Մյուս կողմից, իր անչափահաս զավակին պղծող ծնողներին գուցե պետք է ոչ թե դատել, այլ խղճալ, նրանց համար հոգեկան կամ հոգեբանական բուժում նշանակել, որովհետև նրանց արարքը խելագարության պես մի բան է, մի բան, որ նորմալ մարդը իրեն երբեք թույլ չէր տա: Ծնողների կեցվածքը իսկապես ամենամեծ ողբերգությունն է, բայց գուցե ընդամենը այդ լոկալ դեպքի համատեքստում, որովհետև երբ հարցը մի փոքր ավելի լայն համատեքստում դիտարկենք, ապա ծնողների կեցվածքը ամենամեծ ողբերգության հետևանքն է միայն` այն ողբերգության, որ կյանքի տեսքով տեղի է ունենում Հայաստանի հեռավոր մարզերում: Եվ ինչքան մարզը հեռու է Երևանից, այդքան կարծես թե մեծ է ողբերգությունը:
Ողբերգությունն այն իրականությունն է, որ ծնողներին հասցրել է այդ աննորմալության, հոգեբանական խեղման այն աստիճանի, որ նրանք կարող են մանկապիղծին բարերար դիտարկել: Իսկ գուցե ծնողների արձագանքը միանգամայն ադեկվա?տ է այն իրավիճակին, որ առկա է նրանց բնակավայրերում, նրանց շուրջը: Միգուցե ծնողն առավել լայն ու խո?րն է պատկերացնում իրավիճակը, զո’ւտ հոգեբանական, զո’ւտ ենթագիտակցական առումով, ու հասկանում, որ իր զավակին պղծում է իրականությունը, ոչ թե` ասենք, Սերոբ Տեր-Պողոսյանը:
Երևի մենք ենք բարեկեցիկ և բարգավաճ Երևանից կամ Արարատյան դաշտավայրից սթափ գիտակցությամբ նայում այդ ամենին և դատապարտում: Իսկ ի±նչ կա այդ ամենի մեջ, ինչքան սերոբտերպողոսյաններ ու նրանց արդարացնող ծնողներ կան մեր մյուս հեռավոր մարզերում, գյուղերում, քաղաքներում, որոնք վերածվել են իրականում աշխարհից կտրված գետտոների, ուր իշխանությունն իր անելիքը համարում է այն, որ ամեն մի այդպիսի գետտոյի համար մի մեծահարուստ հովանավոր գտնի, որ հովանավորն այդ գետտոն լավ պահի, իսկ գետտոյի բնակչությունն էլ զբաղվի հովանավորին օրհնելով, ու իշխանությանը պահանջներ ու բողոքներ չներկայացնի:
Սարսափելի է իհարկե, երբ մարդիկ կարող են հասնել այդ աստիճանի, սոցիալական կարիքների բավարարման դիմաց վաճառելով իրենց արժանապատվությունը, իրենց զավակների արժանապատվությունը: Բայց, մինչ այդ մարդկանց դատապարտելը կա’մ դատապարտում պահանջելը, կա’մ դրան զուգահեռ, դրան հավասար, պետք է բարձրացնել նաև հարցը, թե ինչի± կամ ո±ւմ անգործության հետևանքով են հանրապետության մարզերը վերածվել սոցիալ - հոգեբանական անպատվության գետտոների, որտեղ բարոյականությունն ամենաազատ փոխարկելի տարադրամն է:
Չէ որ դա է գլխավոր հարցը, որովհետև այդ մարդիկ իրենց միջավայրի զոհերն են, իրենց անզորության զոհերը, որովհետև Երևանից նրանցից միայն պահանջում են` պահանջում են ձայն ընտրության ժամանակ, պահանջում են լռություն ընտրությունից հետո, պահանջում են նստել տեղում հանրահավաքների ժամանակ, պահանջում են կռանալ բարերարների և բարեգործների ժամանելուն պես: Ու որքան էլ նրանք մեղավոր են հանձնվելու համար, միևնույն է, պետք է դնել նաև ՙհանձնողների՚ պատասխանատվության հարցը` իրավասուների բուրգի պատասխանատվության հարցը, որ սկսվում է Երևանից և բրգաձև ընթացքով հասնում մինչև մարզային և տարածքային չինովնիկներ` խորհրդանշելով ՙարդարացի՚ մանկապղծության հայաստանյան ՙֆենոմենը՚: Չէ որ այդ մարդկանց այդպես են դրել ՙմահ կամ մանկապղծություն՚ դիլեմայի առաջ: Եվ որքան էլ ցինիկ չհնչի այդ ողբերգական ֆոնին, այդուհանդերձ ստացվում է, որ նրանց մեղքը ոչ այնքան մանկապիղծին արդարացնելն է, որքան` չմահանալը:

Համերաշխության մթնոլորտում

Այս տարին խորհրդարանական ընտրությունների համար նախընտրական է ու բնական է, որ կուսակցություններն ստուգում են մարզերում իրենց ազդեցություններն ու հստակեցնում իրենց հետաքրքրությունների շրջանակը: ՙՀամերաշխություն՚ կուսակցություն - շարժումն էլ` մարզային այցելություններ է կատարում, նախագահ - առաջնորդ Սարգիս Ավետիսյանը զրուցում է համայնքային ակտիվի ներկայացուցիչների հետ: Տավուշի մարզկենտրոն Իջևան քաղաքում ՙՀամերաշխության՚ տարածքային կառույցը ղեկավարում է կուսակցության վարչության անդամ Դավիթ Սահակյանը: Նա էլ համախմբել էր տեղի մտավորականներին ու լրագրողներին` բաց ու անկեղծ զրույցի:

Սարգիս Ավետիսյանը ներկայացրեց իրենց քաղաքական ուղենիշը, ըստ սոլիդարիզմի գաղափարի առաջ շարժվելու նպատակները: Նրա բնորոշմամբ հանրապետությունում գործող յոթ տասնյակից ավելի կուսակցություններից պայմանականորեն հինգին կարելի է համարել գաղափարական ուժեր: Նրանցից մեկի` ՙՀամերաշխություն՚ կուսակցության խնդիրը սոլիդարիզմի գաղափարի հաղթանակն է: Նրանք կողմնակից են քաղաքական գլոբալիզացիային` ՙիրար նման գաղափարական ուժերը պետք է միավորվեն՚:
Նախորդ ընտրություններում ՙՀամերաշխություն՚-ը պաշտպանել է Սերժ Սարգսյանի թեկնածությունը, մինչդեռ այս անգամ, ճիշտ է, դեռ հստակ չեն կողմնորոշվել, սակայն տարակուսում են, թե նորից կպաշտպանեն նրան կամ` ՀՀԿ-ին. ՙՄենք պաշտպանել ենք, սակայն առաջադրել ենք պահանջներ, որոնց կատարման դեպքում նորից կպաշտպանեինք: Իրականացրե±լ են` ո’չ, ավելի խորացրել են: Պաշտպանելու ենք, թե` ոչ, որոշումը կկայացնենք համագումարում: Մեր կուսակցությունում որոշումները կայացվում են այսպիսի հանդիպում - քննարկումների արդյունքում: Նաև ձեր կարծիքները հաշվի առնելով կկողմնորոշվենք և մեր որոշումը կբխի յուրաքանչյուրիդ շահերից՚: Նույն կերպ է նաև ընտրություններին մասնակացության հարցում. ՙՄեզ համար ընդունելի են բոլոր երեք տարբերակները` ընտրություններին գնալ միայնակ, բոյկոտել, գնալ ընտրության որևէ ուժի հետ համատեղ՚:
Նրանք ուզում են ժողովրդավարություն կառուցել համերաշխության մթնոլորտում, ընդհանրապես` համերաշխության պայմաններում ամեն ինչ հնարավոր է ստեղծել: Սարգիս Ավետիսյանը հռետորական հարց առաջադրեց, թե ինչպե±ս ստեղծել համերաշխություն, եթե հանրության մեջ կան գողեր ու ավազակներ, հարուստներ ու աղքատներ, բարեկիրթ մարդիկ: Ու տարբեր սերունդի մարդկանց միջև բանավեճ սկսվեց, թե սոցիալիզմի տարիներին համերաշխություն կա±ր, թե` ոչ: Ի վերջո, հանգեցին այն եզրակացությանը, որ կար, սակայն պարտադրված և ցուցադրական:
Հիմա, ըստ ՙՀամերաշխության՚ առաջնորդի, համերաշխությունը պետք է լինի օրենքներով, որոնք կստիպեն հասարակությանը համերաշխության մթնոլորտում ապրել: Համերաշխությունը պետք է ապահովագրվի օրենքներով: Այլապես` այս ճանապարհը, որ որդեգրել են իշխանությունները, տանում է փակուղի, մի վիճակի, որը ոչ վաղ անցյալում տիրում էր արաբական երկրներում: Ինչո±ւ, որովհետև ընտրությունները կեղծվում են. ՙԸնտրություն կեղծողները մեր ազգի դավաճաններն են՚,- եզրակացրեց Սարգիս Ավետիսյանը,- ՙև բոլոր նրանք, ովքեր նպաստում են դրան ...՚:
Նա նաև մի կարևոր հարց շարադրեց և հավաքվածներին հորդորեց յուրաքանչյուր կուսակցության առաջնորդի հետ հանդիպմանն այն բարձրաձայնել և կողմնորոշվել ըստ դրա պատասխանի: Հարցը վերաբերում էր ՌԴ առայժմ վարչապետ Վլ. Պուտինի նախագծին` Եվրասիայի ստեղծմանը. ո±վ է կողմ, որ Հայաստանը միանա այդ միությանը: Հարցը` համաձայնե’ք, լուրջ ցուցիչ կարող է լինել ճիշտ կողմնորոշումների խնդրում: Սարգիս Ավետիսյանը հայտնեց, որ ժամանակին Սերժ Սարգսյանին ինքն է առաջարկել նման նախաձեռնությամբ հանդես գալ` Եվրասիայի օրինակով Համերաշխ պետությունների միություն ստեղծելու համար, սակայն հապաղել են ու նախաձեռնությունն առաջադրում է ռուսական կողմը: Հանդպմանն առողջ բանավեճ ծավալվեց, քննարկվեցին նաև տարաբնույթ հարցեր:

Ո?վ է Տավուշի մարզպետ Արմեն Ղուլարյանը

Ի վերջո, Իջևանի քաղաքապետի ընտրությունների առիթով Տավուշի մարզկենտրոնում էինք: Միևնույնն է, ո’չ Տավուշի մարզպետ Արմեն Ղուլարյանի, ո’չ նրա օգնական Անի Մելիքսեթյանի, ո’չ մամուլի քարտուղար Սոֆի Վերանյանի հետ մեր հեռախոսային զրույցները ոչինչ չտվեցին, անգամ` մարզպետի հետ Երևանում կայանալիք հանդիպման պայմանավորվածությունը չկայացավ: Մեզ համար անհայտ մնաց, թե ո?վ է, ինչպիսի? մարդ է Տավուշի մարզպետ Արմեն Ղուլարյանը: Իջևանում` բնակիչների հետ զրույցներում` ի թիվս այլ հարցերի, մեր թերթի ՙԱրդյոք ովքե?ր են ...՚ խորագրի ներքո հետաքրքրվեցինք, թե ո?վ է, ի?նչ մարդ է Տավուշի մարզպետ Արմեն Ղուլարյանը:

Շատերի պատասխանը կտրուկ էր. ՙԴա ո?վ ա ...՚: Երբ փորձում էինք հիշեցնել թե իրենց մարզի ղեկավարը, նույնքան անտարբեր պատասխաններ էինք ստանում. ՙՉեմ ճանաչում ...՚, ՙԴրա մասին լսած չեմ ...՚, ՙԽի?, ըտենց մարդ էլ կա? էս քաղաքումը, բա ինչի? ենք էս օրի~ն, բա քո?ռ ե~ն, չե?ն տենո~ւմ, հրե~ն, ավտոբուսնիք կաղնած, սաղ Իջևանը Ռուսաստան ա քինում, բա իրանց ժողովուրդ պետք չի?, բա ո?ւմ պիտի կառավարեն, էս քար ու քռի?ն, վայ հողերս ըտենց ղեկավարների գլխին, հա~ ...՚: Վերջին բազմաբովանդակ պատասխանը Մարզպետունի Մեժլումյանինն էր, ով բոլոր առումներով ընդվզում էր կարծես, բայց իր խոսքերով ՙկող ու կուշտը աչք ածում՚, թե ՙամա, շեստյորկեքից մեկը բան ման չլսի?, զահլա չկա, է~ ...՚: Զարմացանք, թե թերթում ենք տպագրելու, Իջևանում էլ` ընթերցողներ ունենք, կկարդան և պատասխանն իսկապես բնորոշիչ էր. ՙԻրանք գիտե~ս ի?նչ սորթի են: Դրանք մենակ իրանց տակն են տենում ու գլուխները ջայլամի պես ավազի մեջ խրած ճանճի պես դողում են, թե հլա ինչքա~ն պիտի դիմանան իրանց պաշտոնին, դեռ ի?~նչ պիտի լափեն: Այ բալա, դրանք թերթ կարդացո?ղ ե~ն, հըլա որ հանդիպես. հարցրու տառերը գիտե?ն: Քաջ Նազարի պես պաշտոնի են տիրացել ու էն տիրանալն ա, որ տիրացել են ...՚: Որ ...
Այնուամենայնիվ` իր մարզկենտրոնում, թերևս բացի մարզպետարանի աշխատակիցներից ճանաչողներ, ավելին` Արմեն Ղուլարյանի վայ գործունեությամբ հետաքրքրվածներ գտնվեցին, երկու երիտասարդներ, որ հետաքրքիր զրուցակիցներ էին` Արթուրն ու Տիգրանը /ՙմենք հորեղբոր տղաներ ենք, որ գրեք անուններս, սաղ էլ ա ճանաչիլ տեն՚ - Ա.Տ./, ովքեր անհամաձայնություն ունեին միայն, թե Իջևանին կից ասֆալտի գործարանը մարզպետինն է, թե` ո’չ: Մի խոսքով, նրանք շատ ուշագրավ ինֆորմացիա ունեին: Պարզվում է. ՙԻջևանից նոր դուրս եկած ճամփեզրին մարզպետը շինանյութի խանութ ունի: Դիմացն էլ գետն ա, է~լի, ուրեմն` կռանը կաղնում ա, ախպեր, էդ գետի եզրին` հա’մ դեմից, հա’մ քամակից բետոնի հենապատեր կան դրած, կողերանքն էլ բետոն լցած չի: Կռանով էդ բետոննիքը վեր են կալում` դնում ճամփի էս ղրաղին, որպես շինանյութ ծախում: Վաղը, մյուս օրը, որ էս անգամ ճամփեն փլվի ու մաշինեքը թափեն գետը, կասեն դժբախտ պատահար ա, ամա աչքի լույսով էդ աևտուրը կասես ոչ մեկը չի տենում, քո?ռ ե~ն՚: Մեկն ասում էր, մյուսը` լրացնում:
Հետաքրքրվեցինք, թե էդ ի?նչ ավտոբուսների մասին էր խոսքը, որով իջևանցիներն արտագաղթում են: Անգամ մենք տեսանք. սպիտակ, երկհարկանի, արտասահմանյան մակնիշի ավտոբուսներ: Ակցիա է հայտարարված ու 18 հազար դրամով ոչ միայն իջևանցիներին, այլև հանրապետությունից բոլոր ցանկացողներին տեղափոխում են Ռուսաստան` Կրասնոդար, Արմավիր, Ռոստով ... ՙէլ ո±ւր ա պետք ...՚,- անկեղծ հարցրեց դրանց դիսպետչերը:
Պարզվում է, արտագաղթողների միջև էլ մի ներքին ընդվզում կա: Մարդիկ կարիքից դրդված ու ստիպված են գնում: Նրանցից մեկին հարցրեցինք, թե օգնության խնդրով դիմե±լ եք, օրինակ. Տավուշի մարզպետ Արմեն Ղուլարյանին: Քոչվոր Կիման` նա ինքն իրեն էր այդպես որակում, զարմացած նետեց, թե. ՙԴա ի?նչ մարդ ա~, հա~, մարզպե?տը, ա~, նա ո?վ ա~, որ ի?նչ կարենա անի~, նրա ձեռին ի?նչ կա: Կարում էին, թող էն ճամփեն ժամանակին սարքեին, ոչ թե ճամփի միջումը բետոննիքը շարեին, թե միակողմանի երթևեկեք, որ էդքան մարդը հողի տակին չմնային: Բա դրանք խիղճ ունե~ն, բա դրանք մարդ Է~ն, ես էլ գնամ վիզ ծռեմ, թե մի էրկու քոռ կոպեկ տվեք քյոռփեքիս պահե~մ ...՚:
Քանդակների սիմպոզիումից ձևավորված այգում երկու այր ու կին ՙավել էին քաշում՚: Մոտեցանք ու զրույցի բռնվեցինք նրանց հետ: Սարգսյան Ռիտան, ով 10 երեխա է պահում` ՙմեկն էլ վերկալովի՚, մարզպետի հարցում ասաց, թե ՙճանաչիլը ճանաչում եմ, բայց թե նրա կուշտը գնամ, ի?նչ` սաղ էլ սուտ են: Նա` առավել ևս, գիտե~ս, էս պաշտոնով մարդկանց մեջ ինչքան փուչիկ, ստից մարդիկ կա~ն, ուրեմն` իմ գործը մինչև Արսեն Բաբայան /?/ ա հասել, բայց մարզպետը մատը մատին չտվավ: Իրեք անգամ դիմել եմ, ասում ա` մենք ի վիճակի չենք, մենք ոչինչ չենք կարա անենք: Ես էդքան քյոռփեքիս մի ժեշտի դոմիկի մեջ ո?նց պահեմ, իրենք, որ չեն կարա, էլ ինչի? էն ղեկավա~ր, նրանցից ի±նչ ղեկավա~ր, որ հանդիպես, ասա, Սարգսյան Ռիտային գիտե?ս, տասը էրեխա ունի, մեկն էլ վերկալովի ...՚:
Ի?նչ ասենք, ասելու բան էլ թերևս չմնաց, եթե մարզպետին մարզկենտրոնում այսպես են բնորոշում, կամ` չեն ճանաչում, ի դեպ ամենաերկարակյաց մարզպետին, ով կարծեմ երեք նախագահների ենթակայությամբ էլ աշխատել է` երկուսը գնացել, բայց ինքը մնացել է պաշտոնին: Անշառ, զրուցակիցներիցս մեկի բնորոշմամբ` ՙբանից բեխաբար՚, լրագրողներիցս խույս տալով հարատևում է Տավուշի մարզպետի պաշտոնում: 

Հ. Գ. Անգամ Իջևանի քաղաքապետի երկու թեկնածուներից ոչ մեկը չգիտեր, թե ի վերջո, ո?ւմ թեկնածությունն է պաշտպանում. և’ որպես անհատ, և’ որպես մարզպետ Արմեն Ղուլարյանը: Վարուժան Ներսիսյանն ընդհանրապես ուսերը վեր քաշեց` պատասխան չունենալով ու թերևս հարցից զարմացած, իսկ Վարդան Ղալումյանի պատասխանը կարդացե’ք իր հետ հարցազրույցի հատվածում:

Անտեսված խնդիր, որ անհապաղ լուծում է պահանջում ...

Դավիթ Սահակյանի բազմազավակ ընտանիքը` նա երկու զույգ որդիներ ունի` Արծրուն, Սահակ, Նորիկ ու Սարգիս, ապրում է Հայաստանի հյուսիսային մարզկենտրոն Իջևան քաղաքում: Չորս տղաներ, հայոց բանակի ապագա զինվորներ, սահմանամերձ գոտի, բազմազավակ ընտանիք, սակայն սեփական անշարժ գույք չունեն: Որպես երիտասարդ ընտանիք դիմել են ՀՀ սպորտի և երիտասարդության հարցերի նախարարությանը` ,,Մատչելի բնակարաններ երիտասարդ ընտանիքներին,, Սերժ Սարգսյանի բարձր հովանու ներքո իրականացվող ծրագրին շահառու դառնալու համար, սակայն, պարզվում է, ամուսինների տարիքային հանրագումարը պետք է չանցնի 60-ի սահմանը: Այդ մասին կա ՀՀ կառավարության որոշում:

Դավիթ Սահակյան և Նաիրա Բաղդասարյան ամուսինների տարիքային հանրագումարը 63 է: Պարզվում է, չափորոշիչների մեջ չի մտնում նաև Դավիթի տարիքը` նա 36 տարեկան է, մինչդեռ ամուսնու տարիքը չպետք է գերազանցի 35-ը: ՙՓաստորեն` այդ ծրագրից իմ բազմանդամ ընտանիքը չի կարող օգտվել: Մինչդեռ` հիփոթեքային 7 - 8 տոկոս վարկը նորմալ չափաբաժին է մեզ համար: Ի վերջո, իմ տղաները պետք է հայրենի եզերքում, հայրենիքում ապրեն և ոչ թե Ռուսաստանի տունդրաներն ու տայգաները զարգացնեն` ՙՀայրենակիցներ՚ ծրագրով՚,- մասնավորում է Դավիթ Սահակյանը: Նա դիմել է վարչության պետ Արմեն Պապյանին, սակայն ՙսայլը տեղից չի շարժվել՚: ՙԾննդավայրս Դիտավան գյուղն է, ուստի` դիմել եմ նաև հաշվառման վայրիս համայնքապետին ու ավագանուն, որպեսզի քվեարկեն ու գոնե 1000 քառ. մետր տնամերձ հողամաս հատկացնեն իմ չորս որդիների համար հնարավորության սահմաններում տուն կառուցելու համար, սակայն այդտեղ էլ մերժեցին` պատճառաբանելով, թե ՀՀ կառավարության որոշում կա, ըստ որի` պետք է աճուրդային եղանակով մասնակցել ... Մինչդեռ` ՀՀ կառավարությունից համայնքապետարանը լրավճար է ստանում, նաև` մեր 12 անձինց բաղկացած ընտանիքի հաշվին` բացի իմ 6-անձյա ընտանիքից, նաև եղբորս ընտանիքն ու մայրիկս: Իսկ ժամանակին գյուղի բոլոր երիտասարդներն անվճար տնամերձ հողամասեր են ստացել՚:
Դիտավան գյուղը ներառված է ՙՀայաստան՚ համահայկական հիմնադրամի ծրագրի շրջանակներում և բավական լուրջ ծրագրեր են իրականացվում համայնքում, եթե չեմ սխալվում մոտ 585 մլն դրամի շրջանակներում: Գյուղապետարանի շենքն են հիմնադրել, դպրոցի նոր շենք է կառուցվում: Այդ իսկ պատճառով և շրջանակներում` հաշվի առնելով նաև, որ գյուղի ժողովրդագրական պատկերը բացասական կորագծով է, այսինքն` այս տարի դպրոց է հաճախել ընդամենը երկու երեխա, ընդ որում` ներգրավելով նաև հարակից համայնքները: Ստացվում է, որ իմ չորս տղաները կարող են երկու դասարան կազմել: Այդ առումով` ես նաև դպրոցի տնօրենի ուշադրությունն եմ հրավիրում, թեկուզ ինձ համար աշխատատեղ ստեղծելու պայմանով` օժանդակեն մեր երիտասարդ ու բազմանդամ ընտանիքին: Մայրս երկու անգամ գրավոր դիմել է ՙՀայաստան՚ համահայկական հիմնադրամի տնօրինությանն, ի դեպ, հիմնադրամի Տավուշի մարզի գրասենյակը գտնվում է հենց Դիտավանի նորոգված գյուղապետարանի շենքում: Իրենք տեղեկացված են մեր խնդրի մասին, սակայն որևէ արձագանք, պատասխան չկա: Առաջիկայում` նոր մարաթոն կլինի, նոր գումարներ կհավաքվեն, սակայն մեր բազմազավակ ընտանիքի խնդիրը համարելով անհատական չեն ուզում լուծել՚:
Սահակյանները գրավոր դիմել են նաև ՙՎիվա Սելլ՚ ընկերության տնօրեն Ռալֆ Յիրիկյանին. ՙնամակը երեխայիս ձեռքով է փոխանցվել նրան` Իջևանում այցելության ժամանակ, սակայն մեկ ամիս հետո ներողամտությամբ պատասխանել են, թե չեն կարող օգտակար լինել: Մայրս երկու անգամ գրավոր դիմել է նաև ընտրատարածքից գործարար պատգամավոր Միքայել Վարդանյանին, սակայն նա, որ բազում ու բավական լուրջ ծրագրեր է իրականացնում, հիմնականում` համայնքապետերի միջոցով, չի պատասխանել այդ նամակներին՚: Դիմել են նաև ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանին, նմանատիպ բազում նամակներ են հասցեագրվել, սակայն որևէ պատասխան չկա: Արդյունքում` Դավիթ Սահակյանի չորս անչափահաս որդիների անշարժ գույք ունենալու խնդրի լուծումն անորոշ վիճակում է: ՙԵս պատրաստվում եմ առաջիկա խորհրդարանական և նախագահական ընտրությունների քարոզարշավի ընթացքում Տավուշի մարզկենտրոն այցելած յուրաքանչյուր կուսակցության առաջնորդի ու նախարարի, պատգամավորության թեկնածուներին` բոլորին դիմել այս հարցով: Իմ օրինակով, ես խիստ կարևորում եմ սահմանամերձ տարածքներն ամուր պահելու խնդիրը՚,- եզրակացրեց Դավիթ Սահակյանը:
Մնում է, որ հայրենի կառավարությունը կամ համապատասխան գործունյա ու կարող մարդիկ համապատասխան քայլ անեն այս ընտանիքը հայրենի եզերքում ամրապնդելու համար:

ՀՀԿ-ականները` հանուն ԲՀԿ-ի

ԱԺ պատգամավոր, ՀՀԿ Սպիտակի տարածքային կառույցի ղեկավար Հովհաննես Սահակյանին հարցրեցինք, թե ինչո?վ էր պայմանավորված Սպիտակում ՀՀԿ-անների հեռացումը իշխող կուսակցության շարքերից: Պարզվում է. ՙԿանոնադրական և կարգապահական խնդիրների պատճառով՚: Հավելեցինք, թե որքանո?վ են հավաստի տեղեկությունները, որ նրանք իրականում աշխատել են, գործել` ի նպաստ կոալիցիոն մյուս կուսակցության, ,,Բարգավաճ Հայաստան,,-ի, Հովհաննես Սահականը նշեց, թե ,,Կարևոր չէ, թե որ կուսակցության օգտին են աշխատել, այլ հարցն այն է, որ իրենք կանոնադրական կարգապահությունն են խախտել: Ամեն ինչ նորմալ է, իր բնականոն հունով առաջ է գնում, քաղաքական պրոցեսներ են ...,,:

Ըստ ՀՀԿ Սպիտակի տարածքային կառույցի որոշման` նախկին ՀՀԿ-ականներ Սիմոն Պապոյանի և Վարուժան Ապրեսյանի հետ զրուցեցինք: Երկուսն էլ միաբերան հավաստեցին, թե իրենք տեղյակ չեն եղել ո’չ նիստից, ո’չ նման որոշումից, երկուսն էլ` միաբերան պնդում էին, որ իրենք եղել, մնում և շարունակելու են լինել ՀՀԿ-ական:
Ավելին` Սիմոն Պապոյանի հավաստմամբ. ՙԵս ավելի շատ բան եմ արել ու ավելի լավ Հանրապետական եմ, քան մերօրյա նորելուկները: Հանրապետականի համար ինչը որ ի սրտե արել եմ, չեմ փոշմանում և շարունակելու եմ այդպես: Ոչ թե նորելուկների պես, որ կայացած մարդկանց հասցեին ցեխ են շպրտում և անվանարկում: Ով ինչ ուզում ա ասի, ես եղել ու մնալու եմ Հանրապետական: Իրենք իրենց մեջ որոշում են կայացրել` հեռացրել են: Դա ոչինչ չի նշանակում: Ես ՀՀԿ-ական եղել, ՀՀԿ-ական էլ մնալու եմ ...՚:
Վարուժան Ապրեսյանի կարծիքով, իրենք որոշ նիստերի չեն մասնակցել, դրա համար էլ հեռացվել են կուսակցությունից: Նա զարմանքով ժխտեց խոսակցությունները, թե նաև ինքն իրականում ԲՀԿ-ի համար է աշխատել: ՙՆման բան չկա, ես շարունակում եմ մնալ ՀՀԿ-ական: Ժամանակին գտել եմ, որ դա լավ կուսակցություն ա ու մտել եմ դրա շարքերը՚: Իսկ երբ հարցրեցինք, թե գոնե գիտեն, ո±վ է Գարեգին Նժդեհը, պատասխանը հետաքրքիր էր. ՙՄեր պայքարին մասնակցած, մեր ..., դե Նժդեհն ա, էլի, ո±վ չգիտի: Վերջերս նրա քանի ամյակն էր, չեմ հիշում ուղղակի՚:
Առաջիկա համապետական ընտրություններում նրանք, պարզվում է, շարունակելու են աշխատել ՀՀԿ-ի համար: ՙԻնձ չեն հարցրել, ես համաձայնություն չեմ տվել, որ հեռացրել են: Կապ չունի հեռացրել են, թե չէ, ես մնում եմ ՀՀԿ-ական՚,- բարկանում է Վարուժանը: Պարզվում է, նա 2005 թ.-ից է ՀՀԿ-ական, իսկ Սիմոն Պապոյանն` իր խոսքերով, առաջիններից մեկն, անձամբ Անդրանիկ Մարգարյանից է ստացել անդամատոմսը: ՙՆա է եկել մեր մոտ ժողով արել, վարչապետ ժամանակ, կուստոմսերն ա բաժանել՚,- մանրամասնեց Վ. Ապրեսյանը: Նա հարգում ու սիրում է բոլորին անխտիր:
Մի խոսքով, մեր լրագրողական հետաքրքրություն - հետաքննությունը, եթե կարելի է այդպիսին համարել, թույլ է տալիս ենթադրել, որ ՀՀԿ-ի շարքերում շփոթվածություն կա կամ` ժամանակի կուսակցության հերոսը համարվելու սին հույսերի համար զուր պայքար: Կարող է պատահել նաև, որ Հովհաննես Սահակյանն իր կուսակցական տարածքային կառույցի ղեկավարի գործունեությունն ընդգծելու համար է, որ նվիրյալ ՀՀԿ-ականներին հեռացրել է կուսակցության շարքերից, քանզի գոնե յոթից երկուսն իրենց անձնուրաց ՀՀԿ-ականներ են համարում ու անդրդվելի են իշխող կուսակցության օգտին աշխատել - ծառայելու հարցում: Այս պայմաններում առաջիկա համապետական ընտրություններում իրականում ի±նչ արդյունքներ կարձանագրի Հանրապետական կուսակցությունն` առավել պարզ կերևա առաջիկայում:
Մի բան է թերևս հստակ, որ Հայաստանում կարծես նախախնամվում է մի սովորույթ, որ յուրաքանչյուր իշխող կուսակցության տասը տարվա իշխանությունը համարվում է առավելագույնը: Վերադարձի դեպքում կարծես պաշտպանություն կա, ինչպես` Լևոն Տեր-Պետրոսյանի դեպքում:
Գուցե ՀՀԿ-ն փորձի քաղաքական այդ ուղի±ն, այնժամ` մի բան կստացվի ....
Գեղամ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Ցեղասպանության պես մի բան ...

Մարդու պտղաբերության կենտրոնը Երևանում գործում է Գենետիկայի հանրապետական կենտրոնի տարածքում: Կենտրոնի տնօրեն, Վերարտադրողական բժշկության հայկական ասոցիացիայի նախագահ Էդուարդ Համբարձումյանի բնորոշմամբ, այսպես աշխատանքներն ավելի համապարփակ են կազմակերպվում: Կենտրոնն առանձին իրավաբանական անձ է, իսկ Գենետիկայի կենտրոնում կատարվում են բոլոր տեսակի` ինֆեկցիաների, հորմոնալ, գենետիկ բուժհետազոտությունները: Հիվանդների համար էլ շատ հարմար է: Էդուարդ Համբարձումյանի հետ զրուցում ենք վերարտադրողական բժշկության, ոլորտի խնդիրների ու անելիքների մասին:

- Պարոն Համբարձումյան, մեր հանրապետությունում շա?տ են պտղաբերության խնդիր ունեցողները, որ կա նման կենտրոնի գործունեության անհրաժեշտություն:
- Պատկերացրեք` այո’: Աշխարհում է դա լուրջ խնդիր` բնակչության 10 - 14 տոկոսն ունի նման խնդիր, հիմնականում 16 - 44 տարեկանները` վերարտադրողական հասակում և առաջին հերթին կանայք: Ամբողջ աշխարհում, եթե նման խնդիր ունի յուրաքանչյուր տասներորդ ընտանիքն, ապա Հայաստանում այդ ցուցանիշն ավելի բարձր է` մեզ մոտ տարբեր խմբերում այն 16 -18 տոկոս է կազմում, այսինքն` գրեթե յուրաքանչյուր վեցերորդ զույգը երիտասարդ տարիքում անպտղության խնդիր ունի: Որն ի?նչ աստիճանի` դա այլ խնդիր է: Պահանջարկը շատ է և այդ պատճառով է, որ ստեղծել ենք Վերարտադրողական բժշկության ասոցիացիան: Ես և’ Եվրոպայում, և’ Միացյալ Նահանգներում եմ աշխատել` աշխարհի ամենահայտնի բժիշկների հետ: Երբ վերադարձա` նկատեցի, որ Վերարտադրողականը` որպես բժշկության առանձին ճյուղ, Հայաստանում չի գործում: Մեկ - երկու` ցաքուցրիվ բաժանմունքներ կային: Մինչդեռ` սա նախևառաջ սոցիալական հիմնահարց է, դեմոգրաֆիկ, վիճակագրական, պետականության անվտանգությանն առնչվող խնդիր, որովհետև եթե այս վիճակը շարունակվի, ապա միայն անպտղության խնդրի պատճառով 45 տարի հետո Հայաստանը 1,5 մլն բնակիչ կունենա: Ցեղասպանության պես մի վտանգ է սա, որ սպառնում է մեզ:
- Դրա առաջացման համար ի?նչն է պատճառ հանդիսանում:
- Մի շարք սոցիալական և բժշկական խնդիրներ: Մենք` իհարկե, զուտ բժշկական միջամտությամբ ենք զբաղվում: Պատճառները շատ են` 22-ը կանանց մոտ, 18-ը` տղամարդկանց: Դրանք` հորմոնալ, ինֆեկցիոն խանգարումներն են, որոնք տղամարդկանց մոտ 30, իսկ կանանց մոտ` 40 տոկոս են կազմում: Ընդամենը 10 - 15 տոկոսի դեպքում չգիտենք պատճառները, գիտությունը դեռ չի կարողանում պարզել: Հասարակության դեմոգրաֆիկ խնդիրները լուծելու համար է, որ որոշեցինք ասոցիացիա ստեղծել: Պետական դռներն, իհարկե, թակում ենք, բայց առայժմ կարծես լավ չեն հասկանում, թե ինչի մասին է խոսքը: Մեր` հասարակական ուժերով ու արտասահմանյան գործընկերների խորհրդատվությամբ առաջ ենք շարժվում: Ուզում ենք` Հայաստանում վերարտադրողական բժշկությունը բարձրացնել պատշաճ մակարդակի: Նաև` շատ հայազգի բժիշկներ կան այս ոլորտում, ովքեր հաջողությամբ գործում են Մոսկվայում, Լոս Անջելոսում, Նյու Յորքում, Լոնդոնում, Ժնևում և այլուր, նրանք են օգնում:
- Պատճառների թվում որքա?ն տոկոս են կազմում էկոլոգիական խնդիրները:
- Հետաքրքիր հարց է, մեկ ամիս առաջ մեր տարեկան կոնֆերանսին հրավիրել էինք արտասահմանյան մասնագետի, ով այդ թեմայով զեկուցում կարդաց: Սարասփելի թվերի ու փաստըերի մասին լսեցինք, թե ինչպես կարող է էկոլոգիայի խնդիրն անդրադառնալ վերարտադրողական բժշկության, մասնավորապես` անպտղության խնդրի առաջացման վրա: Մի խոսքով` մենք շրջապատված ենք հազարավոր նյութերով, որոնք ազդում են մարդու վերարտադրողական բջիջների վրա:
- Անպտղության խնդրում բուժման մերթոդը ո?րն է` փոխպատվաստո?ւմը, գուցե` փոխանակ մայրերի ներգրավո?ւմը ...
- Ամեն ինչը, որ անհրաժեշտ է հիվանդին` սկսած հասարակ խորհուրդներից, վերջացրած` թեթևակի բուժումներն` ինֆեկցիաների ուղղությամբ, մի քիչ ավելի խորացված բժշկություն` հորմոնալ խանգարումների դեպքում: Պատահում է արհեստական էսեմինացիա կամ արտամարմնային բեղմնավորում: Հետազոտում ենք խորությամբ և ըստ այդմ` բուժում: Փոխնակ մայրերով շատ չենք զբաղվում, նոր օրենքներ են ընդունվում, առայժմ հետևում ենք դրանց քննարկման ընթացքին:
- Այնուամենայնիվ` Ձեր բուժմիջամտությունը դեղորայքայի?ն, թե` գործիքային է:
- Մեծամասնությունը հիմնականում դեղորայքային է, իսկ էսիմինացիայի դեպքում փոքրիկ, ինվազիվ միջամտություն է կատարվում` մշակում հատուկ տեխնոլոգիաներով և միջոցներով, որպիսիք կան, օգտագործվում են արտերկրում: Կամ` կատարում ենք ներարգանդային էսիմինացիա:
- Ի?նչ նյութատեխնիկական բազայով և բուժանձնակազմով եք բուժսպասարկում:
- Ունենք երեք բժիշկներ և քույրեր: Իսկ լաբորատոր հետազոտությունների անհրաժեշտության դեպքում օգտվում ենք նաև Հանրապետական ծննդատան` Պերինատալոգիայի, մանկաբարձության և գինեկալոգիայի կենտրոնի բուժսարքավորումներից: Ասոցիացիայի միջոցով` տարբեր բուժկենտրոններում ենք կենտրոնացնում վերարտադրողական բժշկությունը: Շուտով նաև Ղարաբաղում ենք ցանկանում նման կենտրոն բացել` ընդլայնել շրջանակները:
- Ձեր տվյալներով` որքա?ն եք գնահատում անպտղության դեմ ՙպայքարի՚ արդյունավետության գործակիցը:
- Անհամեստ չհնչի, բայց Հայաստանում ոչ մեկը չի օգտագործում այն նյութերն ու մեթոդները, որոնք կիրառվում են արտերկրի հայտնի կլինիկաներում և` մեզ մոտ: Դրա հաշվին է, որ ծառայությունները փոքր-ինչ թանկ են, բայց խիստ որակյալ` ինչպես Եվրոպայում և Միացյալ Նահանգներում: Կարող եմ մինչև 75 տոկոս արդյունավետության գործակից նշել, բայց դա միջին ցուցանիշը չի լինի: Բուժման ընդհանուր կուրսում պատահում է, որ անհրաժեշտություն է առաջանում լրացուցիչ հետազոտություն կատարել:
- Անպտղության խնդիրներով դիմում են ամուսնական զույգերո?վ` թե յուրաքանչյուրն առանձին և ինչպե?ս են գտնում այս կենտրոնը:
- Որպես օրենք` դիմում են զույգերով: Եթե միայնակ կին է` առանձին: Ի վերջո, երեխա չունենալը զույգի խնդիրն է: Մենք երկուսին միասին ենք բուժում: Հիմնականում` հիվանդն է հիվանդ բերում: Հեռուստատեսային եթերով կամ պարզապես ԶԼՄ-ներով են իմանում մեր գործունեության մասին: Շատերն էլ` ուղղակի չգիտեն, որ վերարտադրողական բժշկությունը վաղուց առանձին ճյուղ է ու այլևս ո’չ ուրոլոգի, ո’չ գինեկոլոգի, ո’չ այլոց խելքի բանը չէ:
- Հետաքրքիր է, եթե ամուսնու կամ կնոջ մոտ բացահայտվում է ինֆեկցիոն հիվանդություն, դա ավելի շատ հանգեցնում է երեխայի ծնունդի?, թե` ամուսնալուծության:
- Մենք ամեն ինչ անում ենք, որպեսզի ընտանիքը պահպանվի: Մեզ դիմողների թվում շատ - շատ են այս կամ այն ինֆեկցիա ունեցողները, պատկերացնո?ւմ եք, որ բոլորն այստեղից հեռանան ամուսնալուծության տրամադրվածությամբ: Ընդհակառակը` այնպես ենք անում, որ ընտանիքն ավելի ամրանա: Կասկածանքներով գալիս են մեզ մոտ` և’ բուժում ենք, և’ հաշտեցնում, և’ ամեն ինչ անում, որ ընտանիքում նոր երեխայի ծնունդ գրանցվի: Մի քիչ` կարող է ճշմարտությունն ուղիղ չասենք, բայց այնպես է մատուցվում, որ ընտանիքը չքայքայվի: Շատ խնդիրներ ուղղակի կապ չունեն սեռավարակների հետ: Չամուսնացած աղջիկների մոտ էլ կարող են լինել նման խնդիրներ:
- Իսկ հետաքրքրվո?ւմ եք Ձեզ դիմողների հետագա ճակատագրով: Գուցե` ցանկալի ծնունդներն անվանակոչվում են նաև բժիշկներիդ անուններով:
- Մենք որ չհետաքրքրվենք, իրենք մեզ գտնում են: Երեխայի հետ գալիս, շնորհակալություն են հայտնում, նկարներն են ուղարկում, ոգևորիչ - հուզիչ տեսարաններ են ստեղծում, բժիշկներին աստվածացնում: Այո’, կան նաև դեպքեր, որ երկար սպասված երեխային անվանակոչել են բժիշկների անուններով, հատկապես` աղջիկներին:
- Ունե?ք կարգախոս որով առաջնորդվում եք:
- Այո’, ՙԱպագան այնտեղ է, ուր ուղղված են մեր հայացքներն այսօր՚: Մենք աշխատում են ճիշտ ուղղությամբ` ոչ միայն մեր հայացքներով, այլև` ուղղորդում ու ճիշտ օգնությունը ժամանակին ենք մատուցում:

Անհատ քաղաքացիներն ակտիվանում են

Տեղի ունեցավ ,,Անհատ քաղաքացիների միության,, ԱՔՄ անդրանիկ հավաքը, որի պատճառը Հայաստանում տիրող իրավիճակն է, գործելաոճով միմյանցից չտարբերվող իշխանությունները: Ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար, ըստ միության աշխատանքները համակարգող սոցիալիստ Իշխան Թովմասյանի, անհատ քաղաքացիներին անհրաժեշտ է միավորվել, համախմբվել: Դիմադիր և ընդդիմադիր ուժերից իրենք տարբերվելու են բարձրացված հարցերով և մարտավարությամբ: 

Նրա կարծիքով, կոսմետիկ փոփոխությամբ Ընտրական օրենսգիրքը չի կարող երաշխավորել ազատ և արդար ընտրություններ: Պահանջել են, պահանջում են և պահանջելու են, որ խորհրդարանական ընտրություններում չլինի մեծամասնական ընտրակարգը: Հանրապետության իշխանությունների վերին էշելոններում տեղի ունեցող վերջին ՙկադրային մայմունությունները՚ ժողովրդին ոչինչ չեն տա. ՙԹող իմանան. կադրային կոսմետիկ փոփոխությունները չեն փրկելու ոչ մեկին՚: Պետք է վերանայվի ընտրագրավը, որովհետև դրա հետևանքներից է ընտրակաշառքը, որ արտահայտվում է հենց մեծամասնական ընտրակարգով օլիգարխիկների մասնակցությամբ: Արդյունքում` ԱՔՄ-ը, համաձայն կանոնակարգի` հետևողական է լինելու այս հարցերում ու նաև բարձրաձայնելու է լեռնահանքահումքային ոլորտում թալանը կանխելու խնդիրը: Սոցիալիստական համակարգի կողմնակից ու համախոհ առավելագույնը 9 անդամներ կգլխավորեն Անհատ քաղաքացիների միությունը: Համագործակցելու են ՀԿԿ-ի և ՙՀայ ազգային փրկության՚ կոմիտեի հետ:
ԱՔՄ քարտուղար Ժաննա Իսրայելյանի կարծիքով, իրենց գաղափարական հիմքը սոցիալիստական գաղափարախոսությունն է և սոցիալիստական համակարգի հաստատումը: Եկել է ելքի ժամանակը, ուստի` ակտիվ քարոզչություն են ծավալելու յուրաքանչյուր անհատի միավորման համար:
Հավաքին մասնակցում էին նաև անհատներ տարբեր քաղաքական ուժերից և պարզապես քաղաքագետներ: Նրանցից իրավաբան - փորձագետ Անդրիաս Ղուկասյանի կարծիքով էլ` իշխանությունները կարծում են, որ 1 մլն-ից ավելի մարդ ակտիվ չեն, որովհետև զբաղված են ակտիվ տնտեսվարությամբ, և դրանից է հետևում, որ գործազրկության ցուցանիշը պաշտոնական վիճակագրությամբ կազմում է ընդամենը 6 տոկոս, մինչդեռ` Հայաստանում իրենց աշխատանքով ապրող մարդիկ ստեղծում են ներքին արտադրանքի ծավալի միայն 30 տոկոսը: Իսկ օլիգարխներն անցած 18 տարիների ընթացքում ստացել են շուրջ 80 մլրդ դրամի շահույթ և այս ֆոնին պատահական չէ Ռոբերտ Քոչարյանի 4 մլրդ սեփականության առկայությունն` ըստ մամուլի: Ըստ նրա, Սամվել Ալեքսանյանի սեփականությունը հանդիսացող ՙԱլեքս Գրիգ՚ ՍՊԸ-ն խոշոր հարկային վճարող է, ոչ թե ամենամեծ հարկատուն: Ստվերի դեմ պայքարը պետք է տարվի ընդամենը յուրաքանչյուր ապրանքի գնի վրա ավելացված 20 տոկոս ԱԱՀ-ի գումարը պատշաճ փոխանցելու միջոցով: Մինչդեռ` Հայաստանի քաղաքացին չունի որևէ լծակ պետական կառավարման համակարգը վերահսկելու համար: Անհրաժեշտ է, որ աշխատանքով ապահովված լինի բնակչության մեծամասնությունը, ինչն ամրագրված չէ երկրի գլխավոր օրենքով` ՀՀ Սահմանադրությամբ:
Վերջում` ցավո’ք, Իշխան Թովմասյանը նույնականացրեց սոցիալիստական գաղափարախոսությունն ու` ըստ նրա, դրա ՙսեփականատեր՚ Կոմունիստական կուսակցությունն` ի դեմս Ռուբեն Թովմասյանի:
ԱՔՄ-ի անդրանիկ հավաքին մասնակցում էր նաև ՀԿԿ առաջին քարտուղար Ռուբեն Թովմասյանն, ում համոզմամբ, կապիտալիզմը Հայաստանում չի կարող լուծել տարրական սոցիալական խնդիրը, կապիտալիզմը չունի ապագա և ճգնաժամային իրավիճակում է. ՙՄիևնույն ժամանակ սա պետականության ճգնաժամ է, երբ քաղաքացիները պետությանը չեն վստահում: Յուրաքանչյուր ընտանիք իր վրա զգում է կապիտալիզմի փտած համակարգի վտանգները՚: Համաձայնե’ք, բառերն ու բառակապակցությունները նույն են, ինչպես խորհրդային լճացման տարիներին:
Ռուբեն Թովմասյանը խնդրում և ընկերոջ պես խորհուրդ է տալիս չմոռանալ հայ - ռուսական բարեկամությունը. ՙԵթե Գյումրիից իջեցվի Ռուսաստանի դրոշը, դա կլինի Հայաստանի վերջը՚: Մինչդեռ` Հայաստանին տեր զգացող քաղաքացիներիս կարծիքով, եթե մի դրոշից է կախված մեր երկրի լինել - չլինելը, թերևս` ավելի լավ կլինի իջեցվի այն:

Քաղաքացիական գիտակցությունը շեղվել է

,,Սոցիալիստական կոնֆերանս,, կլոր սեղան - քննարկումները երկու տասնյակից ավելի անգամ բարձրաձայնում են Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական, արտաքին հարաբերություններին ու մարտահրավերներին վերաբերող հարցեր: Կոնֆերանսի համակարգողն Արամ Մարտիրոսյանն է: Հերթականի հյուրն իրավաբան - փորձագետ Անդրիաս Ղուկասյանն էր, ով ներկայացրեց համակարգային փոփոխությունների անհրաժեշտությունը` հանրապետությունում սահմանադրական կարգի վերահաստատման ու հանրությանը գործոն դարձնելու հարցերում:

Ըստ նրա, Հայաստանի Սահմանադրությունը երեք գլխավոր խնդիր չի լուծում` քաղաքացու աշխատանքի, դրանից բխող կյանքի ապահովման և պետական համակարգում ընդգրկվածության: Հայաստան պետությունը զրո պարտավորություն ունի իր քաղաքացիների հանդեպ ու մարդու իրավունքների պաշտպանության շրջանակներում: ՙՀասարակական կարծիք պետք է փոխվի՚,- կարծում է Անդրիաս Ղուկասյանը, որ ՙհամակարգը ծառայի անհատին, ոչ թե` հակառակը՚: Աշխատանքով բարեկեցություն ապահովելու մարդու իրավունքը դեռևս 13-րդ դարում է ձևավորվել և դրա մասին պետական ակտեր են ընդունվել: Այն ժամանակ գիտեին, որ բոլորը պետք է ունենան ազնիվ աշխատանքով ապրելու իրավունք: Մինչդեռ 21-րդ դարի Հայաստանում պետությունն այդպիսի էֆեկտիվ պարտավորություններ չի ստանձնում, իսկ քաղաքացիներն, իհարկե բողոքում, անիծում, արտագաղթում են, սակայն ֆունդամենտալ խնդիրը, որ մարդու արժանապատվության հետ է կապված` չի լուծվում, ըստ Անդրիաս Ղուկասյանի, մի պարզ պատճառով, որ Հայաստանի քաղաքական ասպարեզում չկան այն ուժերը, որոնք այս խնդիրն առաջնային կհամարեն և քաղաքացիներին կօգնեն իրենց իրավունքներն իրացնելու հարցում: Իսկ հասարակությունն ինքնագիտակցությամբ ապրում է հետ անցյալում:
Քաղաքացիական գիտակցությունն, ըստ Անդրիաս Ղուկասյանի, շեղվել է իր բնականոն վիճակից և իշխանությունների կողմից որպես գործիք են օգտագործվում Ղարաբաղի հիմնախնդիրը, Ցեղասպանությունը և այլ նման բաներ: Այս խնդիրներն են իշխանություները մշտապես ներկայացնում հանրությանը որպես պետության հիմնական հարցեր: Մինչդեռ այն խնդիրները, որոնք վերաբերում են մարդկանց կյանքի որակներին, իշխանությունները միշտ առաջարկում են` համբերել, եղածով բավարարվել, մինչև գան ավելի բարենպաստ պայմաններ: Ըստ էության, Հայաստանի Սահմանադրության համաձայն յուրաքանչյուր քաղաքացի ինքնուրույն պիտի հայթայթի իր ապրելու համար անհրաժեշտ միջոցներ: Իշխանությունները համոզում են հասարակությանը, որ քանզի երկիրը գտնվում է ոչ բարենպաստ վիճակում, հասարակությունը պետք է հանդուրժի ՙէժան աշխատուժի՚ կարգավիճակը: Մինչդեռ` եթե երկիրը անբարենպաստ պայմաններում է գտնվում, ապա ինչպե±ս է, որ հասարակության մի մասն ապրում է ճոխության մեջ, իսկ մյուսն` աղքատ վիճակում կամ` դրա եզրին: Դա, ըստ Անդրիաս Ղուկասյանի, փորձ է արվում ներկայացնել որպես բևեռացում: Իրականում` ամեն ինչ արվում է, որ որոշ անձանց անվերջ հարստանալու իրավունքը հասարակությունը պարտավորվի լեգիտիմ ճանաչել, անկախ այն բանից, թե հասարակությունն ինչպես է ապրում. պատերազմի, թե` արտաքին մարտահրավերների մեջ է և այլն: Այս մթնոլորտն իր բացասական հետևանքներն է թողնում քաղաքացիների վարքագծի վրա ...
Արդյունքում` հասարակությունը կորցրել է վստահությունը պետական ինստիտուտի նկատմամբ: Սա պետականությանն ուղղված մարտահրավեր է և այստեղից է բխում անհրաժեշտությունը, որ քաղաքական այնպիսի գործընթաց նախաձեռնվի, որը հանրապետությունը ետ կվերադարձնի քաղաքացիներին: Խնդիրը լավ կամ վատ իշխանությունները չեն, այլ` հանրապետությունից քաղաքացու օգտված լինելը: Հայաստանում պետություն հիմնադրելու բոլոր փորձերը եղել են քաղաքական ուժերի մենաշնորհը: Իսկ քաղաքացիների համար օրինական երկիրը պատկերանում է կատարած յուրաքանչյուր ՙխախտումի՚ համար օրենքը ձեռքին տուգանող տեսուչի տեսքով: Սա ավելի է խորացնում պետություն - քաղաքացի անջրպետը: Պետական ինստիտուտը կառավարվում է մի խումբ մարդկանց կողմից, ովքեր տարրական գրագիտություն չունեն: Այդ առումով քաղաքացիները պիտի ներգրավվեն պետականաստեղծ գործընթացի մեջ: Հայաստանի քաղաքացիները կարող են համախմբվել և որոշել հիմնադրել նոր հանրապետություն և դրա համար պետության սանկցիա անհրաժեշտ չէ: Կարող են ստեղծել պետականաստեղծ քաղաքական պրոցես, որն ուղղված կլինի` և’ իշխանությունների, և’ անօրինական կարգը փոխելուն` լեգիտիմ, օրինական դաշտում:

Պաշտոնանկները

ՀՀ ոստիկանապետ Վովա Գասպարյանի հրամանով աշխատանքից ազատվել է ոստիկանության ՔԳՎ Երևանի քննչական վարչության բաժնի պետ Մուշեղ Բաբայանը, նրա փոխարեն այդ պաշտոնում նշանակվել է ՀՔԾ քննիչ Գևորգ Գևորգյանը: Այս քննիչի վարույթում էին գտնվում ՀԱԿ-ի երիտասարդ յոթ ակտիվիստների, ինչպես նաև` Սյունիքի մարզպետ Սուրիկ Խաչատրյանի և գործարար Սիլվա Համբարձումյանի միջև տեղի ունեցած միջադեպի վերաբերյալ քրեական գործերը:

Ըստ մեր տեղեկությունների` օրերս զբաղեցրած պաշտոնից ազատվել և կադրերի տրամադրության տակ է ուղարկվել ՀՀ ԱԱԾ սահմանադրական կարգի պահպանության և ահաբեկչության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետ Տիգրան Բարսեղյանը: Նրա ղեկավարած վարչության հետ են կապվում ԱԱԾ-ի կողմից ընդդիմադիր գործիչներին գաղտնալսելու, նրանց վերաբերյալ դոսյեներ հավաքելու մասին լուրերը: Ըստ որոշ տեղեկությունների` Տիգրան Բարսեղյանը պաշտոնանկ է արվել, քանի որ տեղյակ է եղել ներիշխանական խմորումների` պալատական հեղաշրջում նախապատրաստելու մասին, բայց չի զեկուցել իր ղեկավարությանը: Մեկ այլ տարբերակով, նա այս պատմության մեջ ՙքավության նոխազ՚ է, քանի որ տեղեկացրել է ԱԱԾ տնօրեն Գորիկ Հակոբյանին, իսկ նա չի զեկուցել Սերժ Սարգսյանին:
ՀՀ ոստիկանապետ Վովա Գասպարյանը բավական անակնկալ նոր նշանակում էլ է կատարել. Քննչական գլխավոր վարչության հատկապես կարևորագույն գործերի քննության վարչության պետի պաշտոնին է նշանակել ՀՔԾ Հատուկ կարևորության գործերի ավագ քննիչ Վահագն Հարությունյանին, ով Մարտի 1-ի գործի քննչական խմբի ղեկավարն էր:
Զբաղեցրած պաշտոնից ազատվել է նաև ՀՀ ոստիկանության Կազմակերպված հանցավորության դեմ պայքարի գլխավոր վարչության պետի տեղակալ Սիսակ Ավետիսյանը, որին համակարգում ճանաչում են Սուրիկ անունով: Նա այդ պաշտոնում հասցրել է աշխատել ընդամենը 25 օր: Պարզվում է, այդ տեղում հայտնվելու համար նա կարգին ՙմաղարիչ՚ է արել վերևներում, սակայն հետո, երբ նշանակվել է` միանգամից սկսել է տնավորվել: Նախ` միանգամից սկսել է վերանորոգել աշխատասենյակը, սեփական օգտագործման սանհանգույց սարքել, թանկարժեք կահույք գնել և այլն: Ասում են` նա մոտ 8 հազար ԱՄՆ դոլար է ծախսել միայն այդ աշխատասենյակի կոսմետիկ վերանորոգման համար, սենյակ, որտեղ նա բախտ է ունեցել գտնվելու ընդամենը 25 օր: Ի դեպ, Սիսակ Ավետիսյանը` Սուրիկը, բավական տևական ժամանակ է, ինչ համակարգում է: Նա պատկանում է այն ոստիկանների շարքին, որոնք սեփական օբյեկտ ունեն: Մասնավորապես` նա մասնաբաժին ունի Ազատության հրապարակում գտնվող ՙԱտլանտիկ՚ սրճարանից, որը ժամանակին պատկանում էր ԱԱԾ նախկին պետ Կառլոս Պետրոսյանին, ով պաշտոնանկությունից որոշ ժամանակ անց վաճառեց իր մասնաբաժինը:
Հավելենք, որ ՀՀ ոստիկանապետն ասել է, թե բոլոր ՙտուրիստ՚ ու ՙանշարժ գույք՚ բարձրաստիճան ոստիկանները կհեռանան:

ՙԺողովրդավարական ուղի՚ կուսակցության դրոշը Բիբլիական լեռան գագաթին

ՙԺողովրդավարական ուղի՚ կուսակցության քաղխորհուրդը հայտարարություն է ընդունել այն մասին, որ ՙՀայաստանի ալպինիզմի և ժայռամագլցման հանրապետական ֆեդերացիայի խումբը` նախագահ Գրիգոր Ազիզբեկյանի գլխավորությամբ, Հայաստանի Հանրապետության 20-ամյակի տոնակատարությունների շրջանակներում, կազմակերպել էր վերելք հայերի սրբության սրբոց Բիբլիական Արարատ լեռան գագաթ: Արշավախմբի ոչ ստվար կազմում է եղել նաև ՙԺողովրդավարական ուղի՚ կուսակցության անդամ, ազնվագույն հայրենասեր Վաչե Ազատյանը` մեր Ալիկը: Անտեսելով եղանակային վատ պայմանները խումբը Արաչատի գագաթ է հասել հենց սեպտեմբերի 21-ին, որտեղ էլ մեծագույն հպարտությամբ մեր սիրելի Ալիկը պարզել է կուսակցության դրոշը` դրոշ, որ կուսակցության անդամ յուրաքանչյուր հայորդու համար այդօրվանից համարվում է սրբագործված ու նվիրական մասունք: Շնորհակալություն քե’զ, սիրելի եղբայր: Հերոսական արարքի նման քո քայլը հարստացրեց մեր կուսակցության պատմության էջերը՚:

Մենք հանդիպեցինք Վաչե Ազատյան` Ալիկի հետ ու նա պատմեց, որ մասնակիցները 21-ն են եղել` ոչ միայն հայեր, այլև ռուսներ, շվեդ և ուղեկցողը` քուրդ Բուրանը: Սուրբ լեռը բարձրանալն իհարկե ՙխաղ ու պար՚ չէ, Ալիկի բնորոշմամբ, վերջին մետրերին շատերն էին սայթաքում, ուժասպառ ընկնում, բայց գագաթի ձգողական ուժն այնքան ազդու էր, որ կարծես ձգում էր դեպի իրեն և ուժ տալիս այնտեղ հասնելու համար: Բոլորն են հոգնել, սակայն ամեն ինչն սկզբից ...
Նախ` միկրոավտոբուսներով հասել են մինչև 2200 մ բարձրությունը: Այդքանն է հաղթահարելի ավտոմեքենաով, որտեղ հանդերձները փոխել, իրերը բեռնել են ձիերին և սկսել վերելքը: ՙՄինչև 3400 մետրն առանձնապես դժվար չի՚,- պատմում է Ալիկը,- ՙչտեսնված լավ եղանակ էր, արև: Վրանային ճամբար ստեղծեցինք, քեֆ - ուրախություն կազմակերպեցինք, քանի որ խմբում տարբեր ներուժի մարդիկ կային, ամբողջ վերելքի ընթացքում երկու տեղ ճամբարում գիշերեցինք: Քրդերին երգացրեցինք ...՚:
3400 մ-ից սկսվում է համեմատաբար դժվար վերելքի հատվածը` ժայռերի միջով, տրորած ոտնուղով, մինչև` 4100 մետրը, որտեղ եղանակն արդեն ցուրտ է. ՙԿարկուտ ու ձյուն եկավ, գիշերվա կեսին արթնացանք և շարունակեցինք հաղթահարել մնացածը: Շատ էինք ուզում, որ ձյուն գար, որպեսզի հավերժական ձյան, սառույցի հատվածում առանց ՙկոշկաների՚ կարողանայինք բարձրանալ: Լուսարձակները ճակատներիս, ձյան ու բուքի պայմաններում, երբ արահետն էլ չէր երևում` քուրդ Բուրանի ուղեկցությամբ, շարունակեցինք: Ըստ էության, ճանապարհը կորցնելու վտանգ էլ չկա՚:
4100 մ-ից մինչև Արարատի գագաթ` 6,165 մետրը 6 ժամում են հասնում: Բուն սառցադաշտում` հավերժական ձյան վրա արդեն լույսը բացվում է, սուրբ լեռն է ուժ տալիս:
Արդեն գագաթում շատերն են արտասվում, նաև Ալիկը: Երազանքի իրականացման գագաթնակետին բոլորն են հագուրդ տալիս զգացմունքներին. ՙԱրևը գագաթն ի վեր բարձրանում էր, վերջին 20 - 30 մետրն արդեն վազում էինք: Միտքը, որ երազանքդ կատարվում է, լրացուցիչ ուժ ու եռանդ է տալիս: Բոլորն այնժամ ուրախանում էին, կոնյակները հանել ցնծում էին, և այդ պահին էր, որ պարզեցի ՙԺողովրդավարական ուղի՚` մեր կուսակցության դրոշն ու բոլորը միահամուռ ծափահարեցին, իսկ երբ իմացան, որ սա երջանկահիշատակ Մանուկ Գասպարյանի ստեղծած կուսակցության դրոշն է, ոգևորվածությունն ու ծափահարություններն ավելի բուռն դարձան: Շատերը լուսանկարվեցին մեր կուսակցության դրոշի ներքո: Հետո` իհարկե, եռագույն մեծ դրոշը պարզեցինք, որի վրա նշված էր ՙՀայաստանի Հանրապետության 20՚ գրությունը: Դա հենց սեպտեմբերի 21-ին էր` Անկախության օրը: Ռուս ընկերն էլ փորձեց Ռուսաստանի դրոշը պարզել` քամին թույլ չտվեց: Համախմբված ու հավատով առլեցուն ՙՀայր մերն՚ արտասանեցինք, պարեցինք, ուրախացանք ...՚:
Արարատ լեռը, պարզվում է, տարբեր շերտեր ունի: Միջնամասում ամպի թանձր շերտն է, վերևում` պարզ - պարզ: Արարատի գագաթից տեսանելի են Սիսի նույնքան գեղեցիկ, երկու փոքրիկ գագաթները: Արարատի գագաթից պարզ երևում են երկու Հայաստաններն էլ: Չտեսնված է: Ամպն իր գոտին է կապում սարի լանջին ու կարծես գոտեպնդում նաև նրա բարձունքն ի վեր հաղթահարողներին:
ԺՈւԿ փոխնախագահ Վարդան Գրիգորյանի բնորոշմամբ, ով ներկա էր մեր զրույցին. ՙՄեր Ալիկը Հայաստանի բոլոր լեռնագագաթները բարձրացել է և կարծես հոգու պարտք էր, որ պիտի անպայման Բիբիլականն էլ բարձրանա: Եվ նույնքան նվիրական երազանք ունի հաջորդը Սիսը բարձրանալ: Այդուհետ լիաթոք կասի, որ եղել է Արարատի երկու գագաթներին՚: Ալիկը նաև ԺՈՒԿ-ի հիմնադիր անդամներից է և պատահական չէ, որ նախաձեռնության նախապատրաստական փուլում առաջարկել է մեծ դրոշ տրամադրել սուրբ լեռան գագաթին ծածանելու համար: Ի դեպ, պարզվում է, նաև վտանգավոր էր կուսակցության դրոշը սահմանն անցկացնելն ու ամբողջ ճանապարհին թեկուզ կրծքին փաթաթած տեղափոխելը: Բացի լուսանկարում պատկերված կուսակցության մեծ դրոշից, Արարատի գագաթ է հասցվել և այնտեղ հավերժական քամիներին ու ձյուներին ի պահ տրվել նաև ԺՈւԿ-ի փոքրիկ դրոշը: ՙՇատ շնորհակալ ենք ու երախտապարտ մեր Ալիկին այդ աննախադեպ ակցիան իրականացնելու համար: Հինգ հազարամյա պատմության մեջ մենք կարող ենք հպարտորեն փաստել, որ կուսակցական առաջին դրոշը եղել է ԺՈւԿ-ինը, որ ծածանվել է Բիբլիական սուրբ լեռան գագաթին՚,- եզրակացրեց Վարդան Գրիգորյանը: ՙՄենք Անկախության օրը մենակ չթողեցինք հարազատ Արարատին, որի գեղեցիկ ու գագաթի հղի կնոջ տեսքը հրապուրիչ է բոլոր կողմերից: Իմ երազանքը կատարվեց, ուրախ եմ, ավելի բարիացել եմ, ավելի եմ սիրում մեր ժողովրդին, ավելի հանդուրժողական եմ դարձել: Երևի ավելի եմ մոտեցել Աստծուն` դրանի±ց է՚,- վերջում եզրակացրեց նաև Ալիկ` Վաչե Ազատյանը:

Հայ առաքելական եկեղեցուն որ մնա Հայաստանում կվերադարձնի միջնադարի կարգերը

Հայ առաքելական եկեղեցուն հողի հարկի և գույքահարկի արտոնություններ տալու վերաբերյալ օրինագիծը խորհրդարանում բուռն քննարկումների առիթ էր դարձել: Մայր Աթոռն արդեն ուղարկել էր հուշարձանների և սուբյեկտների ցանկը, որոնց վերաբերելու է արտոնությունը: Ըստ այդմ` նշվել է 459 հուշարձան, որոնք պետք է հանձնվեն եկեղեցուն:

Ահա այդ 286 կառույցների ցանկը` Մայր Աթոռից ստացված ցանկում ընդգրկված կառույցների տեսակը. հողատարածք` 20 հատ, հողամաս` 45 հատ, բնակարան` 35, առանձնատուն` 4, ճաշարան` 4, արոտ, արոտավայր` 4, վարելահող` 4, կինոթատրոն` 2, արտադրամաս` 4, ֆուտբոլի մարզադաշտ` շրջակա կառույցներով` 11, արհեստական լիճ և լճի տակ գտնվող մառան` 2 և այլն:
Ինչո?վ է ֆուտբոլի դաշտին տրվելիք հարկային այդ արտոնությունը նպաստելու հոգևոր այն խնդիրներին, որոնք լուծելու է Մայր Աթոռը: ՀՀ կառավարությունը պետք է հստակ կողմնորոշվի, թե, օրինակ, մոմի արտադրության արտադրամասում արտադրվում են միայն ծիսակա?ն արարողությունների համար մոմեր, թե` դեկորատիվ մոմեր նաև հարսանյաց հանդեսների համար, որոնք կոմերցիոն նպատակով կարող են վաճառվել:
Պարզվում է, Հայ առաքելական եկեղեցուն որ մնա Հայաստանում կվերադարձնի միջնադարի, դրանից էլ առաջ գործող կարգերը, երբ բոլորը հարկատու էին եկեղեցուն. Առևտրականները` փողի, իսկ գյուղացիները` բնամթերքի տեսքով: Երևում է Բենթլի մակնիշի ավտոմեքենա վարելուց անգամ հայ վայ հոգևորականների մտահորիզոնը չի լայնանում և ասենք մանկլավիկ աբեղաներին շուկա ուղարկելիս ու այնտեղից բերված ամենաթանկ, ասենք` խնձորը կծելիս երազում են կողովով բեռնված էշերով ու ջորիներով /խնդրանք` 21011 մակնիշի ավտոմեքենա չհասկանալ - Ժ.Մ./ հերթեր եկեղեցու պատերի տակ ու ձկան խանութի մոտ, ովքեր վզները ծուռ գոռում են. կեցցե’ ՀՀԿ-ն, կեցցե’ Գարեգինը, կեցցե’ Նավասարդը ... Է~, մի գրտնակ չկա? բոլոր աղանդավորներին ու նրանց բուծողներին քշենք Հայաստանից, կեցցե’ Հայ առաքելական եկեղեցին, ամենաարդարադատ եկեղեցին աշխարհում ...